Konu: Çelik Mağaralar - (Caves of Steel)

[estarriol]

Yazarı: Isaac Asimov

İlk basım tarihi: Haziran 1954

Ülkemizdeki basım tarihleri: 1971 Çelik Mağaralar (Okat),1983 (Baskan Yayınları), 1984 Ölü Gezegen (Altın)

Bağlı olduğu seri: Robot Serisi

Bir uzaylının kendisine doğru yürüdüğünü görünce, Baley kendini endişesini ve çekingenliğini belirten bir tepki göstermekten alamadı. Ama R.Daneel hızlanıp hemen öne geçti, yeni geleni karşıladı, selam verip elini sıktı. Elijah Baley' e dönen Uzaylı konuştu:

"Lütfen beni izler misiniz efendim? Ben Dr. Han Fastholfe'yim.

Dünyanın artan nüfusu, sosyokültürel çevrenin yapısını belirleyen birincil etken halini almıştı. Insanlık, bu kalabalık nüfusun ağırlığını zorlukla da olsa sırtlayacak dev şehirlerde yaşamaya başlamıştı.

Her biri on milyonları besleyip barındıran bu şehirler, şehri çelik bir çatıyla gökyüzünden kesin bir şekilde ayırmayı ve ısı değişimi, hava akımı, nem gibi atmosfer olaylarını kontrol altına almayı mümkün kılan sistemlere sahipti.

Ve bu sistemlerden belki de en gelişmişi ve en kritiği olan, Uzaylıların kurdukları şehir Spacetown'da Dr.Sarton adında bir adam öldürülmüştü. Dr. Han Fastholfe'nin meslektaşı ve yakın arkadaşı olan Dr. Sarton, aynı zamanda R.Daneel Oliwav'ın babası sayılmaktaydı. Ve hunharca katledilmişti.

Yıllardır bir soygun olayı bile yaşamamış olan Spacetown kentini vuran bu olayın sorumlusu kimdi? Ve daha da önemlisi, cinayeti işleyen kişi bunu ne sebeple ve kimden yardım alarak yapmıştı?

İşte bu soruların cevabını bulabilmek için New York polis departmanı, Komiser Elijah Baley'i görevlendirdi. Tam da olması gerektiği gibi. Gerçek bir polis, gerçek bir sorunla uğraşmak üzere Spacetown'a gitmeliydi. Ama onun bilmediği bir ayrıntı vardı, hayatı boyunca robotlardan nefret etmiş olan bu adam, yeni bir ortağa sahipti. İsmi R.Daneel Oliwav'dı ve Elijah'tan farklı olarak pozitronik bir beyni vardı.

Dünyayı hor kullanışımızın devamı olarak karşılaşacağımız tabloyu gözler önüne seren roman, insanlığın yol ayrımlarından birinde iki dedektifin bir araya gelişini konu alıyor. Biri Varoşun içinde büyümüş, ailesine ve işine son derece bağlı, bir dahi polis; Elijah Baley... Öteki ise teknolojinin son ürünü, Adalete ilişkin son derece karmaşık işlemleri dahi kolaylıkla gerçekleştirebilen ve insandan ayırt edilmesi neredeyse olanaksız olan bir robot: R. Daneel Oliwav.

Asimov'un zekayı sergileyişini, robotlara ait önyargılara ve insanlığın içerisinde daima pusuda bekleyen statüko arayışlarına deyinişini görmek açısından kaçırılmaması gereken bir fırsat olan bu eser, yakında yapılması planlanan filmiyle daha çok konuşulacağa benziyor. Ayrıca günümüzde de çok tartışılan teknolojik ilerlemeyi de içine alacak şekilde bütün bu korkunç gelişimden ürküp kabuğumuza çekilmek yerine ne yapılması gerektiği hakkında ortaya attığı alternatiflerle gerçek bir "Robot Serisi" kitabı olmanın hakkını veriyor.

Künye bilgileri için buraya tıklayabilirsiniz.

[Fırtınakıran]

"Adı neden Çelik Mağaralar?" diye düşünerek başladığım eser, bir cümlesinde geçen betimlemeyle cevabı gayet güzel verdi. Yorumuma bununla başlıyorum, çünkü isme açıklık getirişinin sadece bir cümledeki tek bir betimlemeyle oluşuna hayranlık duymadan edemedim. Ustalık böyle bir şey, ne diyeyim. Başka biri olsa ona bir paragraf ayırır, özellikle üzerine eğilirdi. Biraz da yazar tercihi belki, ama bu ufak yöntemle dikkatli okuyucuyla dikkatsizini de ayırmış gibi geldi bana. Bu yanı oldukça hoşuma gitti.

Aslında kitap için uzun uzun yorumlar yapmak istiyorum, fakat bir yandan da ne desem spoiler gibi geliyor. Robotların yavaş yavaş toplum hayatına geçip insanların işlerini ellerinden alması tehdidi söz konusuyken, başkahramanlarımızdan ilki Elijah Baley de tam olarak bundan nefret eden bir dedektif. Ona hak vermemek elde değil, çünkü babası da vakti zamanında bu yüzden işinden olmuş bir adam. Baley ailesinin sonrası da hiç iç açıcı değil. Diğer yanda muhteşem bir insan taklidi olan R. Daneel Oliwav ve Elijah'ın zorunlu ortaklığı söz konusu.

Burada durup bir şeye dikkatinizi çekmek istiyorum: "R". Çok çok ufak bir detay olup, benim gibi detaylardan keyif alanlar için de yüz güldürecek bir eklenti bu. Robotlara insan isimleri verildiğini düşünürsek adların başlarındaki bu "R" harfi robotun r'si olmaktan başka bir şey değil. Hatta Elijah tepesi attığı ya da robot düşmanlığı damarının tuttuğu zamanlarda Daneel'i aşağılamak için "R. Daneel" diye üzerine basa basa söylemekte.

Kitap için daha fazla konuşmayacağım. Dış dünyalardan gelen (vakti zamanında koloni halinde farklı gezegenlere gitmiş insanlardan dönenler) insanların yaratımı da oldukça ilginç. Sosyolojik anlamda saygı duymadım desem büyük yalan olur. Ama hepsinin ötesinde kitap tam bir Asimov kitabı. Yer yer mantığıyla hemfikir olmadım ama, yine kıskançlıktan çatlatacak şekilde durumu bağlayıp arkasına da bir dolu düşünce sığdırmış. (Neden bize bunu yapıyorsun Asimov?)

Burada yazdığım her şey çok basit anlatımlar. Ne desem spoiler olacak korkusuyla böyle yüzeysel bir geçiş yaptım. Sadece şunu diyeyim, basit bir cinayetten ne teoriler, insanlarla robotların geleceği, hatta insanla dünya ilişkisine kadar neler neler çıkıyor ortaya. Burada geçen bazı teoriler ve uygulamalar daha sonraları Vakıf'ın temellerini atıyor. Vakıf okuyucuları bunu çok net fark edeceklerdir.

Bilimkurgu-polisiye diye bir tür oluştuysa bunu da sanırım Asimov başlatmıştır. Bu iki türü böyle güzel harmanlayıp, bir de üzerine bir sürü sosyolojik ve ekonomik teoriyi yedirdi ya, sözün bittiği yerdeyim.

Vakıf Kurulurken'i okuyup bitirmişlere not:

Spoiler: Göster

Daneel Oliwav'ı siz çok iyi tanıyorsunuz .

[TheWalkingIdeas]

Geçen sene okumuştum, blogumdaki yorumu kopyaliyorum doğrudan,

"          Okuduğum ilk Asimov kitabı oldu. Distopya ve sosyal bilimkurgu dediğimiz türleri zevkle okuyan ve hayranlık duyan biri olarak aldım bu eseri. Dedektiflik ve gizem konulu kitaplar ilgimi hiçbir zaman çekmemiştir, bu kitabı da distopya okumak için aldım. Kitabı okurken büyük zevk duydum, serinin devamını da almaya çalışacağım zor bulunuyor olması üzücü.
           Kitabın en hoşuma giden yönlerinden birisi doğrudan bir taraf veya düşünce bildirmeden kurgulanmış olması. Baley'nin arada bir karakter oluşu kitaba derinlik katmış. Aradığım distopyayı bu kitapta buldum diyebilirim büyük şehirlerin dev mağaralara benzetilmesi harika bir bakış açısı. Robotların tamamen mantıkla hareket ettikleri ve duygudan yoksun olduları için, din ve vicdan gibi kavramları anlayamamaları pek bilimsel bir yaklaşım olmuş. Belki de dinin mantıksız bir kavram olduğunu da iğnelemek istemiş olabilir Asimov.
            Kitabı en mükemmel yapan yanı ise tamamen bir türe bağlı kalmamış olması: Toplumu eleştirdiği için bir sosyal bilimkurgu, gelecekte dünyanın değişmiş oluşundan bahsetmiş olması ise kitabı hem bir distopya hem de post apokaliptik bir roman yapıyor. Bilime sıkı sıkı bağlı kalmış olması katı bilimkurgu haline sokarken fark ettiniz mi bilmiyorum kitap aynı zamanda bir cyberpunk, teknolojinin hayata kötü(iyi olduğunu da düşünebilirsiniz) etkisinden bahsediliyor, konu itibariyle de dedektiflik içeriyor. Bunların hepsinin bir arada bulunması ise bence yazarlara bir türe katı bir şekilde bağlı kalmadan yazmaları gerektiğini öğüt veriyor."

[yafeshan]

Yillardir kitapcilarda Asimovun robot serisinden kitap ararim bulamam. Illa internetten falan mi siparis etmek lazim bunlari.

[TheWalkingIdeas]

Yillardir kitapcilarda Asimovun robot serisinden kitap ararim bulamam. Illa internetten falan mi siparis etmek lazim bunlari.

Nadirkitap.com'a girerseniz birçok sahaf kitaplarını siteye giriyor mutlaka ulaşırsınız, Çelik Mağaralar'ı bulmak kolay da asıl serinin devamını bulmak zor

[yafeshan]

biraz daha ugrasip bulamazsam ingilizceden okucaz mecbur