1980'ler, rpgnin altın yılları, daha Fallout'lar, Baldur's Gate'ler çıkmamış. Yani rpg denen şey hala kağıt, kalem ve zar üçlüsünün hakimiyeti altında, rpg piyasası da TSR'ın. Bilim kurgu temalı bir oyun için Space Opera, Star Frontiers ya da Traveller; korku temalı bir oyun için Call of Cthulhu; fantazi temalı bir oyun için D&D, Lone Wolf ya da RuneQuest sistemini öğrenmek zorundasınız. Ama piyasada yeni fikirler var. Bazı adamlar her oyun için yeni kurallar öğrenmenin çok sıkıcı olduğu kanısına varmış ve çok amaçlı rpg sistemleri yapmaya başlamışlar. Basic Role Playing(1980), Hero System(1989) ve GURPS(1986) ilk örnekler olmuş. Ticari olarak en başarılısı ise GURPS olmuş. Peki GURPS nasıl bir sistem ? GURPS’ü, anlatmak içinse öncelikle çok amaçlı rpg sisteminin ne olduğunu anlatmak lazım.
Çok amaçlı rpg sistemleri herhangi bir zaman aralığına veya temaya bağlı kalmadan genel amaçlı kullanım için tasarlanırlar. D&D’de Player’s Handbook dediğimiz başlangıç kitabını aldığınız takdirde isteğiniz tema veya zaman aralığında kullanalabilinecek kurallarla karşılaşırsız. Eğer belirli bir zaman aralığa ya da temaya ilişkin daha ayrıntılı kurallara veya bilgiye ulaşmak istiyorsanız ek kitapları edinirsiniz. Gurps için konuşursak, Gurps Basic Set’i edindikten sonra Fantasy Bestiary, Fantasy Folk, Magic, Magic İtems ve Low Tech kitaplarını da edinirseniz; fantezi temalı oyununuz için size yardımcı olacak neredeyse tüm kitapları edinmiş olursunuz. Ya da cyberpunk temalı bir oyun için Cyberpunk, Cyberworld ve High Tech kitaplarını alırsınız. Tabi bu durumda yine bir sürü kitap almış oluyorsunuz ama şöyle de bir avantaja sahip oluyorsunuz. Elinizdeki kitaplardaki bazı kuralları değiştirerek veya bazılarını uygulamayarak Zaman Çarkı, Unutulmuş Diyarlar veya Yıldız Savaşları temalı oyunlar oynayabildiğiniz gibi tamamen sizin yaratığınız bir dünyada da oyun oynayabilirsiniz. Aslına bakacak olursanız çok amaçlı sistemleri tasarlanma amacı da daha çok generic oyunlardır. Zaten Gurps’ün açılımı da Generic Universal RolePlaying System’dır.
Çok amaçlı rpg sistemlerine dair kısa açıklamamdan sonra asıl konumuza geri dönelim ve Gurps nasıl bir sistemdir onu anlatmaya başlayayım. Gurps’te class ve level, yani sınıf ve seviye atlama sistemi yoktur. Dolayısıyla experince point, yani deneyim puanı yerine, skill point ya da yetenek puanı denen bir istatistikle karakterinizi yaratırsınız. Sınıf sistemi olmadığından gm’nin belirlediği çerçevede her türlü karakterle oynabilirsiniz. 100 puan ideal başlangıç puanı olarak tasarlanmıştır. Peki bu 100 puanla ne yaparız ?
Gurps’te karakterimiz yaratığımız 3 temel istatistik vardır ve bunların hepsini puanlarımı harcayarak ediniriz. Bunlardan ilki strenght(st), dexterity(dx), intelligence(iq) ve health(ht)’den oluşan basic attributes’dür. Bu değerler sırasıyla kas gücünüzü (st), çevikliğinizi ve el becerilerinizi (dx), zekanızı (iq) ve sağlık durumunuzu ya da yaşam puanınızı (ht) belirler. Ayrıca secondary attributes denen değerlerde bunlarla hesaplanır. Örneğin, movement değerimiz bulmak için dx + st /4 formülünü uygularız. Her karakterin basic attiributs değeri başlangıçta 10’dur. Yani 10 st veya dx sisteme göre ortlama yetişkin bir insanın st veya dx değerini ifade eder. 10 puan harcayarak bu değeri 11, 20 puan daha harcayarak 12 yapabilirsiniz ve bu değerleri 1 puan artırmak için sürekli daha yüksek yetenek puanı harcamak zorundasınızdır. Örneğin 16’dan 17’ye çıkarmak için 100 puan harcamlısınız. Gm’nin verdiği yetenek puanları size yetmiyorsa puan kazanmak için dx’inizi 9’a, 8’e ya da gm’nin uygun gördüğü en düşük değere kadar düşürebilirsiniz. Herhangi bir attribute değerinin 20 olması ise sizin o değerde insanüstü yeteneklere sahip olduğunuz anlamına gelir. Mesela 20 iq Nobel ödülü alabilecek bir kapasiteye işaret eder. Ancak rpsi çok zor olduğundan iq değerlerinin abartılmasını pek tavsiye etmiyorum.
Bir diğer istatik değeri ise skills’dir. Silah kullanmak, silah imal etmek, ata binmek, balık tutmak, yemek yapmak, büyü yapmak, yabancı dil bilmek, tıbbi müdahalede bulunmak gibi belirli bir beceri, bilgi veya birikim gerektiren her türlü eylemi bu değerleri kullanarak yaparız. Skiller (yetenekler) temelde ikiye ayrılır. Mental yani zihinsel yetenekler ve physical yani fiziksel yetenekler. Zihinsel yetenekler iq, fiziksel yetenekler dx bazlıdır. İkincil bir ayrım ise yeteneklerin zorluğunu belirler. Buna göre easy (kolay), average (ortlama), hard (zor) ve sadece zihinsel yetenekler için very hard (çok zor) ayrımı yapılır. Bu ayrım kaç yetenek puanı vererek yetenek değerlerinizi ne kadar artırabileceğinizi belirler. Örneğin kolay bir yeteneğe 1 puan verirseniz dx veya iq değerinize eşit olur. Ama zor bir yetenekte bunun için 4 puan harcamanız gerekir. Eğer bir işi yapabilmek için hiç yetenek puanı vermediyseniz o skilde belirten değere sahip olursunuz. Örneğin riding’e (binicilik) puan vermediyseniz dx-4 veya animal handling (hayvan terbiyeciliği) yeteneğine sahipseniz bu değerin 3 eksiği sizin binicilik yeteneğinizi belirleyen değer olacaktır. Bu hususta önemli olan bir diğer ayrıntı ise her büyünün ayrı ayrı yetenek olması ve her büyüyü kullanabilmek için mutlaka karakterinizin onu biliyor olması gerekir. Yani az önce binicilikte örneğinde olan şey büyülerde söz konusu değildir.
Son istatistik değerleri ise daha çok rp’niz üzerinde belirleyicidir. Bunlar advantages (avantajlar), disadvantages (dezavantajlar) ve quirks’dir. Doğuştan gelen özellikleriniz, kişiliğiniz, geçmişiniz veya işiniz dolayısıyla sahip olduğunuz avantaj ve dezavantajlar bu değerlere göre belirlenir. Mesela iki elinizi de kullanmak istiyorsanız 5 puan harcayarak double jointed avantajını almalısınız. Dezavantaj aldığınızda ise puan kazanırsınız. Şansızsanız (unluckiness) harcayacak 10, açgözlüyseniz (greed) 15, körseniz 50 puanınız daha olur. Quirks ise rp’nize fazla etkisi olmayan ufak tefek alışkanlıklarınız veya tercihlerinizidir. Örneğin sudan hoşlanmamak (korkmak değil), bira sevmek, sarışın kadınlardan hoşlanmak (tabi illa sarışın olsun diyorsanız bu artık quirk olmaz) gibi…
Tabi tüm bu sayısal değerlerin yanında birde dış görünüşünüz ve hayat hikayeniz var. Kural olarak bunları istediğiniz gibi belirleyebilirsiniz. Ama bazılarına sahip olmak için avantaj ya da dezavantaj almanız gerekir. Örneğin karakterinizin şişman olmasını istiyorsanız; fat dezavantajını, zengin olmak istiyorsanız wealth avantajını veya müttefikleriniz olsun istiyorsanız allies avantajını almalısınız. Örneklerden de anlaşıldığı üzere avantaj veya dezavantaj almak zorunda olduklarınız rp’nizi etkileyen şeyler. Yoksa kimse sizin kaşınızın, gözünüzün rengine veya hangi ana babadan doğduğunuza karışmıyor.
Görüldüğü üzere Gurps’te, karakterinizi yaparken harcayabildiğiniz tek istatistik değeri var ve karakterinizi tamamen kendi istediğiniz gibi yapabiliyorsunuz. Peki her şeyin temeli olan yetenek puanlarını nasıl kazanıyorsunuz. Yetenek puanı kazanmanın iki yolu var. İlki tabiki gm’nin verdiği görevleri yapmak. Diğeri ise karakterinize uygun rp yapmak. Ancak bu iki ucu keskin bir bıçak. Eğer karakterinizle çelişen hareketlerde bulunursanız puanda kaybedebilirsiniz. Mesela karakterinizin renk körü olduğunu unutup ''Ben kırmızı taşı alıyorum.'' Derseniz bu –rp’dir ve puan kaybedersiniz. Yani Gurps goblin kesmekten çok iyi rp’yi ödüllendiren ve aksini cezalandıran bir sistem.
Bu kadar uğraşıp karakterimiz yaratık. Peki oyunun temel mekaniği nedir ? Her şeyden önce Gurps için çeşit türlü zara ihityacınız yoktur. Tüm eylemlerinizin belirleyici aracı üç adet 6’lık zardır. Bir diğer önemli husus ise Gurps’te yüksek değerli değil düşük değerli zarlar atmanız gerekir. Yani 3 ve 4 critical succes (mutlak başarı), 18 critical failure’dır (mutlak başarısızlık). Eğer yetenek değeriniz 15’in üstündeyse 5, 16’nın üstündeyse 6’da mutlak başarıdır. Yetenek değeriniz 16’nın üstündeyse 17 failure (başarısızlık), altındaysa mutlak başarısızlıktır. Success (başarı) içinse yetenek değerinize eşit veya altında bir zar atmalısınız. Örneğin yetenek değeriniz 14 ise 9 başarı, 15 ise başarısızlık anlamına gelir. Ancak hangi zarın değerinin başarı anlamına geldiğini belirleyen tek şey yetenek değerleriniz değildir. Avantaj ve dezavantajlarınız yanı sıra içinde bulunduğunuz durum veya yapmaya çalıştığınız eylemin zorluk derecesi de atmanız gereken zar değerini değiştirecektir. Mesela bir tur nişan alırsanız yetenek değerinize 1 puan daha eklenir. Yani yeteneğiniz 14 ise nişan almışsanız artık 15 attığınızda da hedefinizi vurabilirsiniz. Ya da kafaya nişan almışsanız yetenek değerinizden 5 puan çıkartılır.
Üç aşağı beş yukarı Gurps böyle bir şey. Eğer hoşunuza gittiyse torrente tüm kitaplar mevcut, daha fazla bilgi için;
http://www.sjgames.com/gurps/http://gurps.wikia.com/wiki/Main_Page
İletileri Göster
Kendim içinse orta seviyede deneyime sahip diyebilirim. En azından dörtlük zar atıldığında kaç geldiğini söyleyebiliyorum 
