Konu: Karşılaştığımız Çeviri Hataları

[ronin47]

Nedendir bilinmez çevirmenlerimizin sıkça yaptığı bir sürü hata var. İlginç bir şekilde  bu hatalar farklı çevirmenler tarafından da sıkça tekrarlanıyor. Bir edebiyat forumu olarak bu bağlamda bir bilinç oluşturulmasında çaba göstermemiz gerektiğini düşünüyorum. Bu sebepten sıkça karşılaştığımız veya yanlış çevrildiğini düşündüğümüz kelime ve cümleleri burada paylaşalım hatta ifşa edelim istedim. 

Tabiki bizim yanlış olduğunu düşünmemize rağmen bize inat doğru olan şeylerde karşımıza çıkacaktır. Bu bağlamda da güzel bir tartışma ortamı oluşacağı kanısındayım.

O zaman ilk örnek benden gelsin. Aslında bu hata beni acayip ifrit ediyor ve istisnasız her yerde karşıma çıkıyor. Eğer bu konudaki bilgim veya düşüncem yanlışsa lütfen birileri beni, aksi takdirde çevirmenleri düzeltsin artık! Bahsettiğim hata Müslüman olmayan bir yazar tarafından yazılmış ve yine müslüman olmayan karakterlerce dillendirilen, ''God'' veya eşdeğeri kelimelerin ''Allah'' olarak çevrilmesi. Bu daha çok ''Allah kahretsin'', ''Allah belanı versin'', hatta ''Allah razı olsun'' şeklinde karşıma çıkıyor. Hatta fantezi edebiyatı çevirilerinde bile yakamı bırakmıyor. Şimdi burada sormak istediğim şu. ''Allah'' kelimesi İslam dininde yaratıcı varlığın yani tanrının özel adlarından biri. Aynı Yehova, Şiva, Zeus gibi yani. Peki bu durumda neden inatla ''God'' kelimesi ''Allah'' olarak çeviriliyor anlayabilmiş değilim. Biri bana anlatabilirse çok sevineceğim. Çünkü bu çeviri bana çok eğreti geliyor.

Oh be söyledim rahatladım

[mit]

Yerelleştirmek, kulağa daha çok bizden gelmesi için... Bu bir çeviri tercihi. Bazısı birebir çevirir, bazısıysa deyimleri, söylevleri, konuşma biçimlerini Türkçeleştirir.

Mesela: "She, like me, had stopped eating."

"O da benim gibi yemek yemeyi kesmişti," de diyebilirsin, "O da benim gibi yemeden içmeden kesilmişti," de... O nedenle bazen "Tanrı senden razı olsun" veya "Tanrı belanı versin" demek yerine cümleye Allah'la başlamak daha hoş durabiliyor. Ha, ben tercih etmiyorum, orası ayrı.

[ronin47]

Bende birebir çeviriden yana değilim ama ''Allah'' kelimesini bir papazın, haçlı neferinin ya da jedi'ın ağzından duymak bana çok absürd geliyor.

ingilizce forumcak bildiğimiz bir dil olduğundan oradan gideyim. Ki benimde az buçuk anladığım tek yabancı dil olduğundan pekte şansım yok gibi  ''Goddammit'' en sık karşılaştığımız söylem mesela. Bu zaten bir çok yerde direkt ''kahretsin'' olarak çevriliyor. Ki ''kahretsin'' kelimesi ''fuck'' kelimesini içeren envayi çeşit küfrü çevirirken de kullanıyor ki herhalde çoğumuz buna gıcığızdır. Neyse işte bu ''goddammit'' söylemi bazen ''Allah kahretsin'' diye çevriliyor. Orjinal metinlerde vurgulanmak istenen şeyin tanrının cezalandırıcı gücünden ziyade anlamın pekiştirilmesi veya ağız alışkanlığı olduğunu düşünüyorum. Bu yüzden bana ters geliyor. Mesela ''Tanrının cezası'' ya da ''Tanrının belası'' bana daha doğruymuş gibi geliyor. Ondan sonra ''God bless you'' söylemini ''Allah razı olsun'' diye çeviren var. Ben olsam ''Tanrı seni kutsasın'' veya ''Tanrı'nın inayeti üzerinize olsun'' şeklinde çevirirdim.

En çokta bırakın tek tanrılı dinleri, kurumsal din kavramına bile sahip olmayan kurgusal eserlerde bunu yapmıyorlar mı gıcık oluyorum. Bari bu tür eserlerde yapılmasa o zaman bu kadar takılmam belki ama bu tarz kurgusal şeylerde de görünce cinlerim tepeme çıkıyor 

[Light]

 Bence senin bahsettiğin şey çevirmenin tarzı ve tecrübesinin oluşturduğu bir olgu.
 Bazı çevirmenler itici olup olmamasına bakmaksızın çevirir, baksalar bile onlara itici gelmeye de bilir.Bence bu tecrübesizlik okuyucunun okuduğu eserin gerçekçiliğini mahvediyor..Deyimleri yerinde kullanmak da aynı şey.İtici gelmemesi çevirmenin tecrübesine ve gözlemlerine bağlı bir şeydir kuşkusuz.
 Eminim yakın gelecekte dil öğrenimi arttığında çevirmenler fazlalaşacak ve daha saçma şeyler göreceksiniz.Bu hatalar fark edilip düzeltilmeye başlanacak daha sonradan.O zaman çoğu kitabı çeviri hatası olmadan okuyabiliriz gibi görünüyor.Seçkin kitapların çevirilerini tecrübeli çevirmenler yaptığı için onlarda problem olacağını sanmıyorum tabii ki.
 Her ihtimale karşı en değer verdiğin kitapları imkan varsa orijinal dilinde okumakta fayda var.