Konu: Ateş ve Buz - Ray Bradbury

[TheWalkingIdeas]

Yükte Hafif Pahada Ağır

     Bu ara hayli öykü kitabı okudum. Sırada da Bradbury’nin Nisan Yayınları’ndan 86 senesinde çıkan Ateş ve Buz’u var. Kitabın içinde 3 öyküsü var Bradbury’nin: “Göl” , “Cenazeci” ve kitaba ismini veren asıl ve en uzun öykü “Ateş ve Buz”. Başlık yazarken kitap ve yazar ismi haricinde pek bir şey yazmam genelde ama bu kitap için özel olarak “Yükte hafif pahada ağır” başlığını yazmayı tercih ettim çünkü tam anlamıyla karşılığı bu. 80 sayfalık bu ince ve hafif kitap, içindeki öykülere bayılmam haricinde bence çok şahane bir tasarıma sahip. Kitabı bitirdim fakat arada bir elime alıp bakıyorum, sadece bakmak için ; çok basit ama gerçekten çok hoş bir tasarıma sahip.

     Göl isimli öykü Bradbury’den okuduğum en naif öykü. Cenazeci isimli öykü ise Bradbury’den okuduğum en gotik öykü oldu. Ama asıl hayran kaldığım öykü ise Ateş ve Buz, bu öykü -daha okumadığım bir çok öyküsü var evet- şuana kadar okuduğum en sevip hayran kaldığım Bradbury öyküsü oldu. Kısacası enlerin bir araya gelmesi ile “Yükte hafif pahada ağır” tanımlaması yerini bulmuş oldu.

     İlk iki çok kısa öykü ile ilgili fazla bir şey diyemeyeceğim ne desem spoiler olup keyif kaçırır. Sadece şunları diyebilirim: Göl isimli öykü, insani duygularımızı depreştirirken Cenazeci isimli öykü ise biraz içinimizi ürpertiyor.

Ateş ve Buz

     Bir grup bilim adamı uzun çalışmalar sonucu yaptıkları uzay aracı ile dünyadan kaçıp güneşten sonraki gezegene gelirler. Bu gezegen çok büyük günlük sıcaklık farkına sahiptir. Gezegen bir sıcaktan kavrulur bir soğuktan donar. İnsanlar için pek elverişli değildir, pek yaşanmaz haldedir. Sadece günün 1 saati dünyadaki şartlara benzer şartlar oluşup bahçeler oluşup çicekler açıp ağaçlar meyve verir. Buzullar, karlar erir nehirler oluşur...Yaşam koşulları sadece 1 saatliğine yaşanabilir hale gelir. Bu 1 saatlik zaman dilimi harici gezegende yaşayan insanlar mağaraların çok derin yerlerine kaçarak bu kötü şartlardan kendilerini korurlar.

     Tek problem bu da değildir. Bundan daha önemli bir probleme sahiptir bu şanssız insanlar. İnsan ömrü sadece 8 gündür. İnsanlar bu 8 günlük sürece doğar, büyür-gelişir ve ölür. Bu yaşam döngüsü çok hızlı gerçekleşir. Buna bir çözüm de bulunamaz çünkü insanlar bu kadar kısa sürede yeterli bilgi birikimine ulaşıp sorunu çözecek kadar ilerleyemeden ölür. Bununla ilgili çalışan kendince kendilerine “bilim insanı” ismini takmış ufak tefek çalışmalar yapan insanlar bulunur. Fakat bunların da sayısı çok azdır ve bu insanlar çalışmalarını yeterince sürdürecek kadar gönüllü bulamazlar. Bunun da nedeni diğerlerinin bilim insanlarını bu gezegene gelmelerinden ötürü suçlu bulmalarıdır, onlardan nefret ederler.

     Kimse bu 8 günlük kısa ömrünü sorunu çözmek için harcamak istemez çünkü bu sorunun çözümü ancak ileriki nesillerde gerçekleşebilecektir. Bu gayede çalışmak istemeyen insanlar sadece ömürlerini harcadıklarını bunun kendilerine bir yararı olmayacağını düşünürler, bencilce davranırlar ve sorunun çözümü konusunda kayıtsız kalırlar. İnsanlar doğar, yiyip içer, çocuk yapar ve çocuklarının daha doğru düzgün geliştiklerini bile göremeden buruşarak ölür. Herkes soruna kayıtsız kaldığı için de bu döngü tekrarlanır durur. Ayrıca bu insanlar daha annelerinin karnındayken nesilden nesile aktarılan bazı imge ve görüntülerle hızla öğrenmeye başlama gibi bir özelliğe sahiptirler.

     İnsanlar yaşadıkları her saniye gözle görülebilir şekilde yaşadıklarından barındıkları mağaralardan da yavaş kaldıkları gerekçesiyle yarım saatlik mesafeden fazla uzaklaşıp çevrelerini keşfedemezler. Zira yarım saatlik gidip yarım saatlikte dönme süresi bırakmak zorundadırlar ; güneşin kavurucu sıcağında erimemek için. Zaten yalnızca o 1 saatlik normal şartların yaşandığı sürede dışarı çıkabilirler. Herkes bu 1 saatlik dilimi tıka basa yiyerek, sürekli sürekli yiyerek geçirir. Durmadan yerler, ağızları hiç boş kalmaz. Bu gezegene geldikleri uzay gemisi uzakta çok güçlükle görülür. Mesafe fazla olduğundan kimse gitmeyi denemez, gidenlerden ise ulaşabilmeyi başaran olmamıştır.

     Ana karakterimiz Sim, öykünün başında gözlerini açar ve gözlemlerini aktarmaya başlar. Kısa sürede büyüdükçe farkındalığı artar. Kendini öğrenmek zorunda hisseder. Bilgi açlığı çeker. Sim, diğer insanlardan biraz farklı düşünen biridir. Diğerlerinin davranışlarını yadırgar. Günler geçtikçe yaşama karşı açlık duyar, daha fazla yaşamak ister.Sorunun çözümü üstüne kafa yorar. Diğerleri de Sim’i yadırgar haliyle. İşte öykümüz Sim’in farklılığından doğan meraki ile doğuşundan hikayenin sonuna değin süren macerasını anlatıyor.

     Öykü bir yandan insanların bencilliklerini yargılarken bir yandan toplumsal bir hiciv sunuyor. Bir yandan ise insanlığımızdan ötürü doğuştan sahip olduğumuz kötülüklerden bahsediyor. Öyküyü okurken de bitirince de kesinlikle öykünün senaryolaştırılıp sinemaya aktarılması gerektiğini düşündüm. Daha nasıl anlatabilirim bilmiyorum ama son zamanlarda onlarca öykü okudum, en etkilendiğim öykü bu oldu. Bitireli saatler oldu hala daha öyküyü düşünüyorum.

     Bu öykü ve diğerleri başka Bradbury kitaplarında var mı bilmiyorum, bu konu hakkında bilgi sahibi olan arkadaşlar varsa konu altına yazmalarına çok sevinirim. Bu kitabı ve özellikle bu öyküyü okuyun. Lütfen okuyun.

[Denaro Forbin]

Ray Bradbury'nin üç adet öyküsünü bünyesinde barındıran bir kitap Ateş ve Buz. 1986'nın Temmuz'unda, Nisan Yayınları tarafından basılan bu kitabın çevirmeni ise İrma Dolanoğlu. Kısaca öykülere değindim:

1.Göl: Kitabın ilk ve aynı zamanda en kısa öyküsü. Yıllar önce, on iki yaşındayken göle giren ve boğulan arkadaşını unutamayan, yıllar geçse dahi onun anısını hep taze tutan bir karakter karşılıyor bizleri öyküde. Çocukluğundaki bu travmayı atlatması kolay değildir nitekim. Yıllar sonra evlenip, eşi ile o kasabaya tekrar geldiğinde, olayın geçtiği yere uğramayı da ihmal etmeyecektir.

2.Cenazeci: Biraz ürkütücü bir öyküydü Cenazeci. Özellikle gece okumak, metni daha da etkili kılıyor. Bay Benedict adlı, soğuk tavırlarıyla tanınan adamın görevi, ölü insanları son yolculuğuna hazırlamaktır. Ve çevresindeki insanların ona taktıkları isim ise "Cenazeci"dir. Bay Benedict'in bir de ritüeli vardır: Ölü insanlarla yalnız kaldığında onlarla konuşuyor ve bazılarınaysa kendince cezalar veriyor. Yaptıkları zaman zaman korkutucu olabiliyor. Bradbury'nin aslında korku&gerilim türünde de iyi eserler verebileceğini bana kanıtlayan bir öykü de oldu aynı zamanda.

3.Ateş ve Buz: "Çocukluk bir şimşek gibi çakıp bitiyordu. Yeniyetmelik düşen bir yıldırımdı. Erişkinlik bir düş, olgunluk bir efsane, yaşlılık kaçılmaz derecede hızlı bir gerçeklik, ölüm çevik bir kesinlikti."

Ateş ve Buz bence kitabın en iyi öyküsüydü. Okuduğum Bradbury öyküleri arasında da en iyisiydi. Hatta daha da iddialı bir cümle kurup, bugüne dek okuduğum en iyi öykülerden biriydi bile diyebilirim. Henüz "okuduğum en iyi öykü" diyemiyorum ama zamanla belki o da olur, kim bilir?

Okuduğum bazı şeylerin değeri zamanla katlanarak artar. Ateş ve Buz da öyle olacak. O kadar güzel bir öyküydü ki, hala etkisinde olduğumu söyleyebilirim rahatlıkla. Bradbury sevmeyen adama bile düz çöktürür. Seven adam ise şapkasını çıkararak önünde saygı ile eğilir.

Bu kadar övgünün ardından biraz da öyküden bahsedeceğim. Ama çok az. Yüzeysel.

Bradbury, farklı bi yaşam formunda yaşayan insanlar hakkında yazmış. Bu insanların ömür süreleri yalnızca sekiz gün. İlk iki gün çocuk, sonraki iki gün genç, sonra yine kısacık bir olgunluk çağı  ve ardından ölüm... Öykü boyunca da bu kısacık hayata mahkum olan insanların yaşadıklarını okuyoruz. Hayatını nasıl geçireceğin çok, çok önemlidir. Bir an dahi kaybedilmemelidir. Her an dolu dolu yaşanmalıdır...

Öykü yalnızca bu kadar mı peki? Değil. Öylesine derin anlamlar yuatıyor ki bu öyküde, okurken tüylerinizin diken diken olduğunu hissediyorsunuz. Muazzam kelimesinin vücut bulmuş halidir bu öykü. Ray Bradbury yarattığı bu minyatür dünyasıyla bazı gerçekleri okurlarının suratına tokat gibi çapıyor adeta.

Ah Bradbury, sen ne yazptın? Bu nasıl anlamlı bir öykü, bir insan bunu nasıl yazar? Hayal gücüne sarılıp uyumak istiyorum be adam.

Yukarıda Canberk söylemiş zaten, sinemaya uyarlanmaya çok müsait bir öykü. Ama nedense bana daha çok güzel bir animasyon olabilirmiş gibi geldi. Çok müsait bir konu. Umarım bir gün biri çıkar ve beyazperdeye aktarır bu harikulade öyküyü.

"Ama neden? Yaşam, savaşmaksızın öldürmeksizin de kısa değil miydi yeterince?"