Konu: Kozmer Rehberi (Spoiler Yok)

[yafeshan]

Bir sure once hazirladigim kisa kozmer rehberi. Spoiler yok, tamamen yazarin kendi agzindan verdigi bilgilerden derlenmistir.

Fantastik kitap okurları için Orta Dünya, Unutulmuş Diyarlar, Ejderha Mızrağı evrenleri oldukça tanıdıktır. Peki Kozmer evrenini hiç duydunuz mu?


Kozmer Nedir?

Son ayların en fazla beğeni toplayan fantastik kitap yazarlarından Brandon Sanderson kitaplarının kitaplarını barındıran evren Kozmerdir (orj. Cosmere). Türkçeye son yıllarda çevrilmiş olan Elantris, Sissoylu ve Kralların Yolu kitaplarındaki hikayeler bu evrende geçmektedir. Kitaplara dair hiç bir spoiler vermeden bu evreni açıklamaya çalışacağım.

Kozmerin diğer evrenlerden temel farklılıkları vardır. Bu evrendeki farklı hikayelerin ilk bakışta hiç bir ortak noktaları yoktur. Hikayeler farklı büyü sistemlerine sahip olmalarının yanında kültürleri tarihler ve hatta iklim yapılarına kadar derin farklılıklar gösterir. Hikayeler, uzak tarih içinde bağlantıyı koparmış kültürleri yada birbirinden alakasız kıtalarda geçen yolculukları değil tamamen kendine özgü gezegenlerde geçen olayları anlatır. Bu kitaplar içinde okur tarafından pek kolay fark edilmeyen, dünyalar-arası gezginler dolaşır. Kozmer bilgilerini temel olarak onlardan öğreniyoruz.

Ana Kozmer hikayesinin başladığı tek bir gezegen var ve şu an hala oralarda bir yerlerde ama bunun dışında akıbeti bilinmiyor.


Kozmerin Yapısı

Kozmerin temelini oluşturan şey binlerce yıl önce parçalandığı açıklanmış olan Adonalsium. Adonalsiumun tanrısal güçlere sahip bir varlık yada güç olduğu söyleniyor. Neden yada kim tarafından parçalandığı bilinmiyor. Ama parçalandıktan sonra bu gücün 16’lık bir tayfa ayrılıp her birinin bir insan tarafından üstlenildiğini biliyoruz. Bu 16 varlık daha sonra gittikleri yada yarattıkları gezegenlerin tanrıları oluyorlar.

Her bir Adonalsium Paresi(orj. Shard), temeldeki bilinci oluşturan bir duygu olarak varlık gösteriyor. Bu pareler bilinçli insanlar tarafından alınmalarına rağmen uzun yıllar içinde gücün kaynağı olan duygu baskın hale gelip gücün sahibinin kişiliğine baskın geliyor.

Her gezegende bir pare olacak bir şart da yok, bazılarında iki yada üç pare varken bazı gezegenlerde hiç pare bulunmuyor.

Pareler, bulundukları gezegenlerdeki büyünün beslendiği kaynaklar ama her biri bulundukları gezegenlerde farklı bir büyü sistemine sebep oluyor. Kralların yolundaki büyü ile Elantris yada Sissoylu serilerinin büyü sistemleri ilk bakışta farklı Hatta uzun uzun bakmaya devam etsek de farlılıklarını sürdürüyorlar. Bu noktada yazarın verdiği ip uçlarına sarılıyoruz (bknz. Kozmerde Büyü)

Her gezegenin kendine özgü ama temel 3 boyutu var. Fiziki boyut bildiğimiz dünya iken diğerleri Algı boyutu(orj Cognitive Realm) ve Ruhsal boyut(orj. Spiitual Realm). Ruhsal boyutun büyü kaynağı ile doğrudan bir bağlantısı var ama bunun dışında çok bir bilgi yok. Algı boyutu adından da anlaşılacağı üzere gezegendeki insanların algılarından ve duygularından doğrudan etkilenen bir yer.


Kozmerde Büyü

Brandon Sanderson kitaplarının en göze çarpan özelliği her birinin kendine özgü bir büyü sistemine sahip olması. Her gezegenin yerleşik insanları o gezegene özgü büyüye bağlı. Her bir insan büyü kullanamasa bile temel DNA kodları büyü sistemiyle ilişkilendirilmiş. Bu durumda Elantris yerlisi gidip Sissoylu büyüsünü doğrudan kullanamıyor. Herhangi bir gezegenin yerlisinin büyü bağlantısı, o kişinin ruhsal DNA’sında (orj. spiritual DNA-sDNA) kodlanmış. Ayrıca fiziki DNA ve algısal DNA si da mevcut

Peki kimler ve neden büyü kullanabiliyor. Bunun gezegenden gezegene farklılıklar gösterdiğini görüyoruz. Elantriste buyu coğrafik bölgelere gore yatkınlık belirlerken, Kralların Yolunda kişinin yaşadıkları deneyimler, Sissoyluda ise genetik faktörler etkili.

Yıllar içinde bu konuda sorulan soruların cevaplarına göre, başka gezegen büyüsü kullanmanın yolları var ama oldukça geniş kozmer bilgisine ve özel materyallere ihtiyaç olduğu biliniyor. Temel olarak diğer dünyaların büyüsünü kullanmak için kişinin sDNA’sini değiştirip o dünyaya uyarlaması gerekiyor. Büyünün kaynağı Adonalsium Pareleri olduğu ve tüm parelerin ortak bir çıkış noktası olduğu için gezegenlerin farklı büyü sistemleri prensip olarak birbirine dönüştürülebilir. Bu dönüştürülebilen temel büyü kaynağına investiture deniyor.


Kozmerde Seyahat.

Yazarın verdiği bilgilere ve kitaplardaki ip uçlarına göre gezegenler arasında seyahat mümkün ve değişik yolları var. Özellikle algı boyutu seyahat ile ilişkili ve her gezegene ait algı boyutları arasında geçiş yapılabiliyor.

Şu ana kadar hiç bir kitapta gezegenler arası seyahat sahnesi görmüyoruz. Başka gezegenlerin varlığından veya bu gezegenlere gidip gelenler olduğundan bahsedilmiyor bile. Fakat ip uçlarından ve yazar açıklamalarından öğrenildiği kadarıyla bazıları bu geçitleri biliyor ve aktif olarak kullanıyor. Gezginler arasında tüm Kozmer gezegenlerinde aktif gizli organizasyonlar olduğu gibi bağımsız kişiler de mevcut.


Hoid ve 17. Pare

Hoid, Kozmer evreninin en ünlü karakteridir. Tüm Kozmer kitaplarından çok kısa bile olsa görünür. Genelde ana karakterlere bir şekilde yardım eder ama bunu çok girift yollardan yapar. Hoid’in tüm gezegenlerde görülmesinin ve her zaman büyük olayların çevresinde ortaya çıkmasının kendine ait sebepleri var.

Esas ilginç olan şeyse Hoid’in Kozmerin çıkış gezegeninin(Yolen) yerlisi olması. Hoid, Adonalsium parçalanırken oradaydı, parelerin güçlerini üstlenen insanları tanıyordu ve bazıları arkadaşıyken bazıları düşmanıydı.  Adonalsium ile ne bağlantısı olduğu yada parçalanmada herhangi bir müdahalesinin olup olmadığı henüz bilinmiyor. Bu kadar uzun süre yaşamasının sırrı da bilinmiyor ama bazı teorilere göre değişik dünyaların büyü sistemlerini kullanabiliyor.

17. Pare tüm Kozmer gezegenlerine yayılmış bir organizasyon. Üyeleri bu gezegenlerde yaşayan yerli insanlar. Bazıları kitaplarda karşılaştığımız karakterler olmasının yanında yöneticilerin Hoid ile aynı gezegenden olduğu biliniyor. Bilinen amacı kozmer düzenini korumak ve Hoid gibi düzen bozucu başına buyruk unsurları etkisiz hale getirmek.

[nyks]

Peki kitapların bir okuma sırası var mı? Birbirinden bağımsız serilere isteğe göre başlanabilir mi yoksa tavsiye edilen bir düzen var mı? Sanderson'nın çevrilen kitaplarını aldım ama hangisiyle başlayacağıma karar veremedim.

[Screamangel]

Peki kitapların bir okuma sırası var mı? Birbirinden bağımsız serilere isteğe göre başlanabilir mi yoksa tavsiye edilen bir düzen var mı? Sanderson'nın çevrilen kitaplarını aldım ama hangisiyle başlayacağıma karar veremedim.

Şu an -bir seri içindeki kitaplar hariç tabii- uyulması zorunlu olan bir okuma sırası yok.  
Ama Kronolojik okumak isterseniz de, türkçe çevirisi bulunan kitaplar için okuma sırası şu:
-Elantris
-Sissoylu serisi
-Fırtınaışığı Arşivi Serisi

[ionik]

sonunda Cosmere'in de kendine ait bir alt forumu olmuş, bu şekilde derlenip toparlandığı için çok teşekkürler, rehber için de ayrıca teşekkürler, evren ile ilgili o kadar çok efsane dolaşıyor ki kitapları okurken ipuçlarını toplamaktan, detaylarda kozmer aramaktan yada atlamaktan serilerin kendi hikayelerinden uzaklaştığım olmuştu, böyle bir özet muhteşem bir yol gösterici oldu ve umarım kitaplar türkçede de çoğaldıkça olmaya devam edecek, elinize sağlık

[yafeshan]

Sanderson kismina attikdan sonra buraya tasiyip daha anlasilir hale getiren forum yoneticisine tesekkurler.

Yazi, yillar icinde yazarin okur sorularina verdigi cevaplar yardimiyla hazirlandi. Binlerce soru cevap var, zaman bulup cevirmeye baslamak istiyorum ama zamani olan ve tum kozmer kitaplarini okumus arkadaslarin yardimi lazim. Cunku spoiler vermeden ayiklamak gerekiyor.

Bunun disinda, hemen her kozmer sorusuna eger yazar onceden aciklamissa cevap yazabilirim.

Sürprizbozan olmayan bu rehber güzel olmuş fakat her Kozmerde geçen kitabın içindeki Kozmer bağlantılarını yazan bir rehber yapılsa çok iyi olur. Hem ipuçlarını yakalayamayan okurlar için iyi olur , hem de yazarın çevrilmeyen kitaplarını okuyamadığı için diğer kitaplardaki bağlantıları da kaçıranlar için iyi olur. Ayrıca yazarın okur sorularına verdiği cevaplar da "Şu kitapları okumayan bakmasın" şeklinde oluşturulabilir. Kitapların çıkış tarihleri baz alınarak bir sıralama oluşturulabilir , Elantris , Sissoylu vb. diye öyle daha güzel olacağını düşünüyorum.

[Thael]

Çok yardımcı oldu rehber, elinize sağlık. Oldukça ilginçmiş Kozmer evreni. Acaba direkman bu gezegenler arasında ki seyahatlere odaklanan bir kitap çıkar mı, yoksa hep kitapları bağlayıcı bir etmen olarak arka planda mı işlenir bu konu?

[yafeshan]

Dogrudan kozmer ile ilgili ilk seri son Sissoyu serisi olacak. Sissoylu gezegeninin artik uzay caginda oldugu bir zamanda olacak. Gezegenler arasi hem teknolojik yolla seyahat hemde buyu ile gidip gelme olacak.

[salvorhardin]

Yakın günlerde B. Sanderson kitaplarına başlamayı düşünüyorum. Anladığım kadarıyla okuma sırası pek gerektirmiyor. Ama siz illa şu kitaptan başla derseniz hangi sırayla gitmemi tavsiye edersiniz? Bir de Steelhart da aynı evrende mi geçiyor?

[cankutpotter]

Steelheart aynı evrende geçmiyor, bizim dünyamızın bir tür alternatif versiyonunda geçiyor.
Bana kalırsa çıkış sırasıyla başlayın derim. Elantris, Sissoylu, ingilizceniz varsa Warbreaker(henüz türkçesi çıkmadı) ve Fırtınaışığı Arşivi.
Böylee ufak ipuçlarını daha rahat birleştirebilirsiniz bence.

[salvorhardin]

Tavsiyenizi dikkate alacağım, sevgili cankutpotter