Aduanic Dersleri
İçindekiler
I.Aduanic'in Yapısı
A.Temel özellikler
a.Sayıla
B.Dilbilgisel Özellikleri
a.Yönelme Ekleri
b.Sıfatlar
c.Zaman Belirteçleri
d.Fiiller
C.Sözlük
I.Aduanic'in yapısıAduanic, Tolkien'in üzerinde pek durmasada pek az kelime ile çok geniş bir grameri birleştirdiği bir dil. Dil (daha sonra anlatacağım bazı yönleriyle) Khuzdul'a yani Durin Cücelerinin diline çok benziyor.
Şimdiki Aduanic hakkındaki bilgiler, Tolkien'in
Lowdham's Report adlı yazısından alınmıştır.
A.Genel ÖzelliklerDil Khuzdul ile "Characteristic Novel" yani benim "Karaktersel Harfler (kh)" diye çevireceğim bir benzerlikleri var.
Bu özellik kısacabir kelimenin sesli harflerinin atılmasıyla oluşan "kodlar" olarak tanmlanabilir. Şöyleki; GML (kh)'si yıldızlar veya yıldızlar anlamına geliyor. Bunun amacı yazılarda daha az harfle daha çok şey anlatmak. Kelimenin okunuşu ise Khuzdul'daki gibi harfler arasına konulan "a" harfi ile değil, "i" harfiyle sağlanıyor. Yani GML, Gimli, Gimil, giml(e), giml(a)t gibi kelimeler olabilir ve bu kelimelerin her biri farklı bir anlama gelir.
Bu özellik Aduanic'in yazılarındaki "değişkenliği" gözsterir -ki Aduanic konuşma/ünvan dili olarak tasarlanmış olsada, ta Beor İnsanlarının dillerine uzanmaktadır mitolojiye göre.
a.SayılarAduanic dilinde çok az sayı biliyoruz. Bunlar:
Eru: Bir
Satte: İki
Hazid: Yedi
Yani sadece bu kadar
B.Dilbilgisel özelliklerİsimler (aslında tüm cisimler) Almanca'daki gibi sınıflara ayrılıyor. Yani Aduanic'deki her kelime Erkek, Dişi, Doğal ve Normal olmak üzere 4'e ayrılıyor.
Erkek isimlerin sonlarında genellikle -k, -r, -n ve -d olur. Ancak bu bir kural değildir bazen farklı sonlarda gelebilir. Ancak bu sonlara en iyi örnekler: Pharazon, Gimilkhad gibi isimlerdir.
Dişi isimlerin sonlarında genellikle -th, -l, -s ve -z bulunur. Inzilbeth gibi.
Diğerleri ise belirlenmemiş, düzensiz-sınıflardır. ancak Normal bazen -a sonuyla bitebilir.
Aduanic'de çoğulluk sistemi 3'e ayrılıyor: Tekil, Çoğul ve Çitfli.
Çoğul kelimeler genellikle son veya 2. seslileri "i" ye dönüşür
Huzun (Kulak) -> Huzin (Kulaklar)
Bazen ise kelimelerin sonuna eklenir bu "i".
Batan (Yol) -> Batani (Yollar) (Ancak zaman zaman Batina olarakda kullanılır)
Çifte kelimeler ise bir şeyden 2 tane olduğunu, çiftli olduğunu anlatmak için kullanılır. Sonuna kelimenin, -at eki gelir.
Huzun (Kulak) -> Huznat (Bir Çift Kulak)
a.Yönelme EkleriYönelme Ekleride aynı sayılar gibi az ve öz. Bilinenler:
İsmin "-un, -in" hali: "
an-" yada "
'a-"
->Bar
'aAnadune (Anadune
'nin Lord
u (Kralı?))
İsmin "-a doğru" hali: "-
ad" yada "-
ada"
->Urid
ad (Dağlar
a doğru)
İsmin "-de" hali: "-
ze"
->Kadar
ze (Şehir
de)
İsmin "-la birlikte" hali: "-
ma"
->Ar-Pharazonma (Ar-Pharazon
la birlikte)
İsmin "-(n)ın altında" hali: "
-dalad"
->ugru-dalad (Gölge
nin (karanlık?)
altında)
Buda bu kadar. Sırada İsimler var.
b.SıfatlarSıfatlar çoğul ve Tekil olarak ikiye ayrılmalarının dışında, daha değişik bir sistemle isimleri çekimleyebilirlerde.
Dulgi Bawiba: Siyah rüzgarlar
Bawiba dulgi: Rüzgarlar Siyah (şeklinde çevrilsede aslında rüzgarlar siyah
dı doğrusudur)
Çoğul sıfatların sonuna "-
i" eki gelir. Bazı sıfatları yazayım:
Buroda: Ağır
Ephala: Çok uzakta
Anaduni: Batılı
Pharaz: Altından
c.Zaman BelirteçleriZaman belirteçleri çok fazla olmadığı için tam bir kurallarıda yok. Sadece neler olduklarını yazacağım.
Taido: Bir zamanlar
İdo: Şimdi (yada idon diyede kullanılmıştır sonraları)
d.FiillerAduanic'deki fiillerin en can alıcı noktası zaman çekimlemeleri hakkında bize bir şeyler bırakılmış olmasıdır. Dört adet Zman çekimi vardır:
1-Devam eden geçmiş zamanı
2-Geçmiş zaman
3-Geniş Zaman
4-Şimdiki ZamanBı kadar çok zamanın bulunmasına rağmen, Tolkien sadece çok az kelimeyi çevirmiş. Yani yine kısıtlı kalıyoruz.
Burada size söylemem gereken bir başka şey ise olumsuzluk kelimesi. Bu kelime fiilin önüne getirilir. "ba"
Ba Kitabdahe! Dokun
ma bana!
Eğer fiili gerçekleştiren kişiler çoğul ise (onlar, gibi) fiilde çoğullaştırlır. Bu sona getirilen "-
m" eki ile yapılır.
yudubda
m. (Onlar ?) Düştü
lerBir de kişi ekleri (yani türkçedeki -m -n gibi ekler) burada kelimenin önüne getirilen ekler olarak karşımıza çıkıyorlar.
u- : o (erkek)
hi- : o (dişi)
yu- (veya yu) : onlar
ki- : sen, siz
a- : o (insan dışı varlıklar veya küçümseme için)
Aduanic'de daha bir sürü kural var ancak bunları sizi uyara uyara öğretmek daha iyi olur çünkü diğer şekilde öğrenemezsiniz. O kadar ince ve garip kurallar varki bazılarını ben bile aklımda tutamıyorum.
e.Sözlük
Kelimelerin geçmişlerini anlatmışlardı hepsini sildim sadece işinize yarayacak şeyleri bıraktım burada.
abâr "güç, dayanıklılık"
-ad, -ada "-a Doğru"
adûn "Batı"
Adûnâim "Numenorlular, (Sonradan) Dunedain
agan "ölüm"
Alkarondas "Deniz Kalesi"
Amatthâni "Aman Diyarı"
ammî, ammê "anne"
anâ "İnsan ırkı"
Anadûnê "Batıil, Numenor
anadûni "Batılı"
Âru "Kral"
attû, attô "Baba"
Avalê "Valie
Avalôi "the Valar, Güçler"
Avallôni "Avallónë"
Avradî "Varda"
ayadda "gitti, gitmek'in geçmiş zamanı"
azaggara "savaşıyordu, savaşmak'ın devam eden geçmiş zamanı"
azar "yıldız"
azgarâ- "-e karşı savaşmak"
azra "Deniz"
Azrubêl "Deniz Aşığı, Earendil"
azûlada "doğuya yönelen"
bâ "olumsuzluk eki, -ma"
balak "gemi"
balîk "gemiler"
banâth "karı (karı-koca gibi yani)
Bâr "Lord"
batân yol"
bawâb "rüzgar"
bawîba "rüzgarlar"
bêth "anlatım, deneyim"
BITH "söylemek"
burôda "ağır"
dâira "Dünya"
dâur "karanlık, boşluk"
Dawar "karanlık, boşluk"
dolgu "gece" kötü anlamlar
dubdam "düşmek"
dulgî "siyah"
du-phursâ "fışkıran"
êphalak "çok uzak"; êphal êphalak "Çok çok uzak"
Êru "Bir olan, Tek Tanrı"
gimil "yıldızlar"
gimli "yıldız"
hazad "yedi"
hi-Akallabêth "o (dişi) ki düşen" (Numenor adası)
hikallaba "o (dişi) düştü"
huzun "kulak", çiftli; huznat "iki kulak"
idô "şimdi, şu an"
Indilzar "Elros"
inzil "Çiçek"
izindi "düzgün, düz"
izindu-bêth "doğruyu söyleyeni bilgin"
izrê "tatlım, daima sevilmiş"
Ir "biri yanlız"
kadar "şehir"; kadar-lâi "şehir halkı"
kadô "and so"
KALAB "düşmek"
kali "bayan"
kallaba "düştü"
kan "tutmak, bir yerde tutmak"
karab "at"
kâtha "hepsi, her şey"
kathuphazgân "hükümdar"
khâu, khô "karga"
khibil "ilk bahar"
kitabdahê "dokun bana"
kulub "sabze kökleri"
lôkhî "yamuk"
lômi "gece" kötüülükten sıyrılmış anlamlarda
-mâ "-la birlikte"
magân "oyma sanatçısı"
manô "ruh"
mîk "bebek (erkek)"
minal "gökyüzü, cennet"
mîth "bebek (kız)"
miyât "bebek (ikizler)"
miyi "küçük"
nadroth "dişi geyik izi"
Nakh "gelmek, saldırı yürüyüşü"
nâlo "gölge"
narâk "kartal"
nardu "asker"
narîka "kartallar"
naru "adam, erkek"
nênud "üzerimizde (üzderimizde lanet var gibi anlamlarda)"
nîlo "ay"
NIMIR "parlamak"
nimir "Elf"
Nimriyê "Nimrian [= Elfçe] lisanı", "Quenya"
Nimruzîr "Elendil"
Nimruzîrim "Elf Dostu"
nîph "şapşal"
nithil "kız"
nitîr "parlayan"
nûlu "gece" sadece kötülerle alakalı
nûph "şapşal"
nuphâr "yetişkin", çiftlli; nuphrât "anne ve baba"
-ô "-dan"
obroth "pruva kesimi (? bilen varsa söylesin. Esas kelime "fore-cutting")"
pâ "el"
pharaz "altın"
phazân "prens, kralın oğlu"
pûh "nefes"
raba "köpek"
roth "iz (yolda bırakılan)"
Rôthinzil "Köpük Gemisi"
rûkh "bağırmak"
RUTH "yara izi, çentik, sabanın açtığı iz"
Saphad "anlamak"
saibêth "rıza, onaylama"
sapthân "bilge adam"
satta "iki"
sûla "koz"
sulum "gemi direği"
tâidô "bir zamanlar"
tamar "nalbant"
târik "Sütun", in Minul-târik "Cennet Sütunu"
thâni anAmân, thâni n'Amân "Aman Diyarı"
ugru "gölge (karanlık)"
ukallaba "düşdü, düşme fiilinin geçmiş zamanı"
unakkha "o (erkek) geldi"
ûrê "güneş", ûriyat "güneş ve ay"
urîd "dağlar"
urud "dağ"
urug "ayı" urgî "dişi ayı"
uruk "goblin, ork"
usaphda "o (erkek) anladı"
yakalubîm "-e eğilmek"
yanâkhim "yaklaşmak"
Yôzâyan "Vaadedilmiş Topraklar, Numenor Adası"
yurahtam "kırılmış, kırık'ın geçmiş zamanı"
zabathân "mütevazı"
zadan "ev"
zâin "topraklar, bölgeler"
zâira "özlem"
zâyan "toprak, bölge" .
-zê "rada" (orada, burada)
zigûr "büyücü"
Zimraphel "Míriel",Zimra "jewel";
zini "kadın" (isim)
ZIR "sevgi",-zîr "seven kişi, sevgili"
zirân "sevilen"
zôrî "hemşire"