Konu: Mitoloji Nedir?

[Malkavian]

Mitoloji
Bir din veya bir halkın kültüründe tanrılar, kahramanlar, evren ve insanın yaratılışına dair tüm sözlü ve yazılı efsane birikiminin ve bu efsanelerin doğuşlarını, anlamlarını yorumlayıp, inceleyen ve sınıflandıran çalışmalar bütünüdür.

Efsaneler konu itibarıyla tanrıları, kahramanları ve doğaüstü varlıkları konu alan anlatılardır. Uyumlu bir sistem içerisinde düzenlenmişlerdir ve çoğunlukla geleneksel sözlü aktarı yoluyla (ozanlar, rahipler) şekilde yayılarak canlı kalırlar. Sıklıkla ilgili oldukları topluluğun dinî veya ruhânî yaşantıları ile bağıntılı olan mitler, rahipler veya hükümdarlar tarafından onaylanırlar. Topluluktaki bu ruhânî mevkilerini kaybettikleri zaman, yani topluluğun ruhânî yapısıyla aralarındaki bağ koptuğunda, mitolojik niteliklerini yitirir ve folklora ait söylenceler veya peri masalları haline gelirler.

Bir mit gücünün bir kısmını topluluğun (en azından belirli bir kısmının) ona olan inancından ve doğru olarak kabul edilmesinden alır. Folklor , tüm kutsal geleneklerin birikimi vardır ve terimin kullanımında, günlük kullanımındakine benzer, herhangi bir kötüleme, aşağılama bulunmamaktadır. Örneğin bir dinin hem kendi mitolojisinden ve tekil olarak içerdiği mitlerden ayrı ayrı söz edilebilir. Bu durum tamamen bilimsel ve tarafsız bir yaklaşım olup, bahsedilen söylence ve kavramlara herhangi bir yaşanlama atfetmediği gibi kötüleme ve aşağılama amacı da barındırmaz.

Efsaneler sık sık gerek evrenin gerekse yerel bölgenin ortaya çıkışını açıklama amacı taşır. Örneğin sırasıyla yaratılış efsaneleri ve kuruluş efsaneleri gibi. Efsaneler ayrıca sık sık doğa olaylarının, başka şekilde açıklanamayan kültürel âdetlerin açıklanması amacını da taşır. Genel olarak efsanelerin doğal anlamda basit bir izah sunmayan herhangi bir şeyi açıklamak için sık sık kullanıldığı söylenebilir.

Mitoloji terimi Yunan mitolojisi veya Roma mitolojisi formunda olduğu gibi sıklıkla eski kültürlerin antik hikâyelerine atfen kullanılmaktadır. Bazı efsaneler orijinal olarak sözel bir geleneğin ürünüyken zamanla yazınsal hâle de gelmiştirler. Çoğu efsanenin başlangıç noktası aynı iken değişik coğrafya ve kültürlerden etkilenerek farklılaşmış birden farklı anlatı haline dönüşmüş, orijinal olanı ancak mitologların anlayabileceği kadar kompleks hale gelmişlerdir.

Mit kutsal bir öyküyü anlatır;en eski zamanda, "başlangıçtaki" masallara özgü zamanda olup bitmiş bir olayı anlatır.Mit her zaman bir "yaratılış"ın öyküsüdür: Bir şeyin nasıl yaratıldığını, nasıl varolmaya başladığını anlatır.

Mitlerin Oluşumu

Mitlerin geniş açıklayıcı özellikleri oluşumlarını belirli bir oranda muğlaklaştırmakta olup, efsanelerin kökeni konusunda yazarlar arasında ortak uzlaşı bulunmamaktadır. Kimi yazarlar yaşanıp unutulmuş gerçek olaylara kimisi tamamen bilinçaltı ev hayal gücüne antropolog Paul Radin'in başını çektiği bir grup ise toplumların varolma ve kaynak bulma ihtiyaçlarını sömüren dini ve siyasi önderler tarafından teşvik edilip, oluşturulduğu kanatindedir.

Mitler kabile, şehir veya millet gibi kültürel kurumları evrensel hakikatlere bağlayarak yetkilendirebilir (bunlara yetki verebilir).

Tüm kültürler kendi dinleri, kahramanları, tarihleri ve benzeri unsurlarına ilişkin anlatıları barındıran kendi mitlerini zamanla geliştirmişlerdir. Bu mitlerin barındırdıkları sembolik anlamların gücü uzun süreler boyunca canlı kalabilmelerinin (bazen binlerce yıl boyunca) ana sebeplerindendir. Mâche, temel (ve öncül) ruhsal bir bağlamdaki görüntü olarak mit ile, bir tür mito-lojiyi, bu görüntüler (mitler) arasında belirli bir uyumu sağlamaya çalışan bir sözcükler sistemi şeklinde ayrıştırma yapmaya çalışırlar.

Mitlerin bir toplamı, bütünü mitos olarak adlandırılır. Bunların (mitosların) bir toplamı, bütününe ise mitoi denir. Bunun önemli bir türü bir kültürün evrenin nasıl yaratıldığına ilişkin görüş ve inançlarını açıklayan ve tanımlayan yaratılış mitleridir.

Çoğu www.wikipedia.org sitesinden alıntıdır.

[TheSpell]

Başarılı ve güzel bir yazı olmuş. Teşekkürler

[ronin47]

Öncelikle ellerine sağlık. Ama bence mitolojiyi bugüne getiren en önemli özelliğine yeteri kadar değinmemişsin. Bence mitoloji teolojik yönü ağır basan bir birikimden ziyade antik çağ insanının düşünce yapısının merkezini teşkil eden bir oluşumdur. Geniş bir perspektiften bakıldığı takdirde felsefe, sanat ve bilimin bu birikimden beslenerek gelişip serpildiğini; hatta bunların bazı kollarının bu disiplin içinde doğduklarını, yetkinliklerini kanıtlayınca da kendi ayakları üzerinde durmaya başladıklarını görüyoruz. İşte bu yüzden de bu hikayeler bin yılları aşıp bizlere ulaşmıştır. Zira mitoloji atalarımız ve dolayısıyla da bizlerin neyi, neden, nasıl yaptığı açıklayan hayatın her kertesine bi şekilde girmiş olan çok katmanlı bir disiplindir. En azından ben böyle düşünüyorum Mitolojiyi tam anlamıyla anlamlandırabilmek içinde bu şekilde yaklaşılması gerektiği kanısındayım...

[mbdincaslan]

Mitoloji, bir halkın, toplumsal hafızasını aktarmakta kullandığı araçtır. Toplumsal hafıza giriftleştikçe, mitoloji de yerini "bilim" ve "din"e bırakır; bu yönüyle mitoloji, hem modern bilimin, hem de dinlerin anasıdır.

insanda "pattern recognition" özelliği vardır. bunun ne olduğu ve mitolojik bilgelik aktarımındaki rolü üzerine http://www.sozkonusu.net/alfabe-mitoloji-iletisim-ve-milli-hafiza.html bu yazıya bakabilirsiniz, uzun ve sıkıcı olmamak adına, burada açıklamayacağım. Özetle diyebilirim ki, "pattern recognition" şiire, giambattista vico'ya göre ilk dil olan şiir de, "mitoloji"ye hayat verdi. o çağlarda henüz, imgeler, imler, simgeler ve göstergeler bugünkü olgunlukta olmadığı için, irfan/bilgelik aktarımı ancak alegori ile mümkündü. insanlar, yeni döllere bilgeliklerini alegorilerle aktardılar. bu döneminde mitoloji, "gerçek" ile olan ilgisini alegorik olarak devam ettirmektedir.

ancak, sözlü kültürün karmaşıklaştırıcı yapısı ve mistisizm, mitolojiyi alegorik köklerinden kopardı ve ayrı bir sanal "varoluş düzlemi" haline gelmesini sağladı. bu dönemde mitolojiler, ilk kültleri yarattı, daha sonra bu, dine evrilecektir.

yazılı kültür, toplumsal hafızanın bekasının "devlet" ve "din" kurumlarına terkini getirdi. zira insan toplumu ve insan zihni (hem toplumsal, hem bireysel) evrimleşmiş, karmaşıklaşmıştı. bu ayrışım ve özelleşim, dinleri doğurdu, mitolojinin alegorik köklerinden kopmuş ve sanal bir anlam kazanmış hali, artık "gerçek" ile ilgisini büyük oranda yitirmiş bir biçimde, "sanal", mistik ancak "yöntemli" bir örgü kazandı. (din)

Mitolojinin bilim alanına katkısı da, söz gelimi "simya"nın kimyaya, şaman otacılığının modern tıbba evriminde gözlemlenebilir. Dini alanda mitoloji git gide "gerçek" ve "öz"le ilişkisini yitirip bugünün dinlerine hayat verirken, bilim alanında ise, tersine bir evrim gerçekleşti: alegori de aşılıp, "öz" ve "gerçek" ile olan ilişki daha da yakınlaşmaya başladı. 

tarihsel seyirde mitoloji budur. ancak yapısalcı bir kafayla bugün persfektifinden bakarsak, mitoloji, toplumların geçmişleri ve "nereden, nasıl geldikleri" hakkında bize bir çok "laboratuvar deneyi"nden daha fazla fikir verebilecek bir hazinedir. Ki, mitolojilerden sanatsal anlamda yararlanan Tolkien, kuzeyli insan anlayışı/algısı/tinindeki arketipik kişilik, olgu ve imgeleri ortaya çıkarmış, Carl Gustav Jung ise, doğrudan "folklore" (folk: halk. lore: bilgelik, irfan folklore: halk irfanı) ve mitoloji ile ilgilenerek, psikolojide çığır açan arketipler kuramını geliştirmiştir. Buna göre mitoloji, bizim kolektif bilinçaltımızın fotoğrafıdır.