Konu: ''Yüzüklerin Efendisi” bir anti Türk propagandası mı?

[Khazidhea]

(Bir forum sitesinden alıntıdır)

“Yüzüklerin Efendisi” bir anti Türk propagandası mı?

İngiliz tarihçi Noel Malcolm'a göre üçlemede yer alan 'Minas Tirit Kuşatması' İstanbul'un fethini anlatıyor. Acımasız yaratıklar 'Uruk-Hai'ler ise Fatih'in 'yörük' askerleri!


Yazın tarihinin en çok okunan eserlerinden "Yüzüklerin Efendisi" üçlemesini yaratan İngiliz yazar John Ronald Reuel Tolkien'in, diğer eserlerini de üzerine inşa edeceği mitolojiyi yaratırken Türklerin Orta Asya'dan Anadolu'ya göçü ve İstanbul'un fethinden ilham aldığını öne sürenlere, Tolkien'in acımasız ırklardan "Uruk-hai"leri yaratırken yörüklerden esinlendiğini söyleyenler eklendi.

1973'te 81 yaşında ölen yazar Tolkien, Orta Dünya mitolojisindeki ırk, olay ve yerlerin alegorik anlamlar içermediğini hayattayken birçok kere dile getirmiş olsa da, ork, elf, cüce, ent ve diğerlerine derin açıklamalar yükleyenler her zaman oldu. Bunlardan en yaygını, İngiliz edebiyatı profesörü Tolkien'ın 10 yıla yakın süren çalışmanın ardından 1948'de tamamladığı "Yüzüklerin Efendisi"nde Dünya Savaşları'ndan ilham aldığı şeklindeydi.

Ancak şimdi Tolkien'in orkları yaratırken Türklerden ilham aldığı, Mordor'un Anadolu olduğu, fesat bir kuşatma altındaki Arnor ve Gondor'un Roma ve Bizans, "Orta Dünya"da üçüncü çağda 2002 yılında meydana gelen "Büyük Felaket"in ise 1071'de Malazgirt Savaşı'nın ardından Doğu Anadolu'daki dağlık bölgelerin (Minas İthil) düşmesi ve Selçukluların Anadolu'ya girmesi olarak yorumlanıyor.

Uruk Hai=Yörük

İngiliz tarihçi Noel Malcolm, Roger Crowley'nin "Son Büyük Kuşatma: 1453" isimli kitabına Daily Telegraph gazetesi için yaptığı eleştiride şu ifadeleri de kullanıyor:

"Küçük bir okul çocuğuyken bile, Yüzüklerin Efendisi'ndeki Minas Tirit kuşatmasıyla Konstantinopolis kuşatması arasındaki esrarengiz benzerlik dikkatimden kaçmamıştı. Bir tarafta eski soylularıyla, güzel, surlarla çevrili kent ve savunmaya yardım için gelen bir avuç maceraperest; diğer tarafta despot bir yöneticinin altında kötülük yağdıran sürüler. Doğu'da kocaman Mordor'un Anadolu'ya nasıl benzediğini görebilmek ve durumu fark edebilmek için yalnızca haritaya bakmalısınız."

3. Dünya'daki Kuşatma: Malazgirt

Malcolm, Tolkien mitolojisinin en acımasız yaratıklarından olan "Uruk-Hai"lerin, yörüklerden esinlenerek kurgulandığını da söylüyor. Malcolm'a göre orklar ve gulyabaniler (goblin) arasında bir yerde duran "Uruk-Hai"ler, Osmanlı ordusunda yedek asker olarak ön saflarda görev yapan yörüklere karşılık geliyor. Yörüğün İngilizce yazılışı "yuruk" ile "Uruk" kelimesi arasındaki benzerlik de Malcolm'un bu tezine güç kazandırıyor.

Noel Malcolm, Milliyet'e de şu açıklamayı yaptı: "Genel görüşüm coğrafya üzerine dayanıyor. Orta Dünya kurgusunda; kuzeybatıda hobbitlerin toprağı (güzel, kırsal İngiltere), cüce madencilerin yaşadığı dağlar (Alman geleneklerini ve mitolojisini yansıtıyor), ortalarda bir yerde yarı Saksonların ülkesi yani Rohan, kuşatma altındaki asil kadim kent ise ileride, güneydoğuda ve Karanlık Lord'un toprağı buradan daha doğuda. Başka bir ifadeyle (Yüzüklerin Efendisi) açıkça Avrupa'nın kültürel-mitolojik haritasını yansıtıyor. Sauron (Karanlıklar Efendisi), mükemmel bir despot örneğidir ve Batı Avrupa geleneği, Sultan'ı doğu kaynaklı despotizmin baş örneği olarak tanımlamıştır. Benim de bahsettiğim Yörük - Uruk bağlantısının dışında da bulunabilecek çok bağlantı olabilir."

Tolkien'in de bir Türk düşmanı olabileceği yargısına varmamak gerektiğini vurgulayan Malcolm, "O sadece bütün değişik mitleri ve kültürel anıları kullanarak, bunların yeni bir sentezini yarattı. Doğulu göçebelere karşı duyulan korku, Avrupa kültürünün halk edebiyatının bir parçasıdır. Tolkien de bunu kullandı" dedi.

Gulyabanilerin saldırı tarihi 1453!

"Yüzüklerin Efendisi" serisini Türkçeye kazandıran Tolkien uzmanı Bülent Somay, orklar yaratılırken Türklerden esinlenildiği şeklinde İngiliz Daily Mail gazetesinde geçen yıl çıkan bir haberi "saçmalık" diye tanımlamıştı. Somay, "Mordor, kesinlikle Türkiye olamaz. Bu iddia, sadece Türkiye'nin AB üyelik süreci nedeniyle Avrupa kıtasında baş gösteren Türk korkusunu kışkırtmak amacıyla ortaya atılmış olabilir" demişti. (8.7.2005 - Milliyet)

Ancak Tolkien'in "Noel Baba'dan Mektuplar" isimli eserinde de Gulyabanilerin saldırı tarihi olarak İstanbul'un fethedildiği yılı yani 1453'ü işaret etmesi akıllara Tolkien'in özel bir Türk saplantısı olabileceğini getiriyor. Türkçe'ye de çevrilen kitaptan bu bölümün 16 yaşındaki çevirmen Roksan Çağlar'ın inisiyatifiyle çıkarılması da geçen aylarda gündem yaratmıştı. Bülent Somay bu konuda da "Orklar 250 şeyi birden temsil ediyor olabilir ve bunlardan bir tanesi belki de Türklerdir" açıklamasını yapmıştı. (27.1.2006)

Avustralyalı tarihçi David Bofinger'ın Gondor'u Bizans ile özleştiren alternatif çalışması ise Tolkien'in ortaçağdan sistematik bir şekilde yararlandığını, ortaçağ tarihini, kendi yarattığı mitolojiye uyarladığını öne sürüyor.

Bofinger'ın tezine göre Roma-Bizans tarihindeki bazı gelişmelerin Arnor-Gondor tarihlerindeki karşılıkları şu şekilde:

Kuruluş miti

ROMA-BİZANS: Yok edilen Troya'dan kaçan mülteciler
ANDOR-GONDOR: Numenor'un yıkılmasından sonra kaçan mülteciler

Bölünme

ROMA-BİZANS: MS 300'den sonra Doğu ve Batı
ANDOR-GONDOR: İkinci Çağ'ın sonunda kuzey ve doğu olarak

Eski imparatorluğun çöküşü

ROMA-BİZANS: 5-8'inci yüzyıllar arasında Frank, Vizigot, Ostrogot, Vandal, Anglo Sakson, Arap istilaları
ANDOR-GONDOR: 12-14'üncü yüzyıl arasında Cardolan ve Arthedian'ın Angmar tarafından yıkılması

Doğu'da felaket

ROMA-BİZANS: 1071'de Doğu'da, dağlık bölgelerin, Anadolu kıyılarının Selçuk Türklerininin eline geçmesi

ANDOR-GONDOR: Üçüncü Çağ'da, 2002'de Doğu'daki dağlık bölgelerin (Mordor sınırındaki Gölge Dağları) ve bol nehirli Ithilien'in orkların eline geçmesi.

Daha önce Daily Mail gazetesinde yer alan "Tolkien'in Ork Lokumu" başlıklı bir makalede de şu önermelerde bulunulmuştu:

MORDOR: TÜRKİYE "Tolkien'in Orta Dünya haritasıyla Avrupa haritasını üst üste koyarsanız belli başlı iklim, bitki örtüsü ve zoolojik işaretlerin aynı olduğu görülür. Karanlıklar Prensi Sauron'un diyarı Mordor, hem konum hem de şekil olarak Türkiye'dir."

KARA LİSAN: TÜRKÇE Orkların lisanı "Kara Lisan"ın da Türkçe ile benzerlikleri vardır. Tolkien'in Nurnen Denizi çevresinde yaşayan köle insanlar Ermenilere, Nurnen Denizi de Van Gölü'ne benzetilebilir."

PELARGİR: İSTANBUL "Hobbitlerin yaşadığı Shire, İngiltere'nin ortası olabilir. Gondor ise Akdeniz'e kıyısı olan İtalya ve Yunanistan'da, Rohan Doğu Avrupa ormanlarında bulunabilir. Gondor'un başkenti Minas Tirit Venedik'le, Pelargir ise Konstantinopolis (İstanbul) ile karşılaştırılabilir."

İnternette gezinirken karşılaştığım bu yazı beni çok düşündürdü, önceleri bahsettiği şeyi kabul edemedim çünkü J.R.R.Tolkien'e saygım çok büyük ama insan-helede türk olunca-okuyupta düşünmeden edemiyor doğrumu değilmi diye.
Bu konuda sizin görüşlerinizi de duymak isterim.

-Hatta bir başka iddiaya göre Yüzüklerin Efendisi , Hitler almanyasını anlatıyor.

Saruman Hitler olabilir. Orcların madenci olmaları Almanların sanayi devrimine benzetilebilir. Almanların da bütün dünyaya hakim olma gibi bir fikirleri vardı 2. Dünya savaşında. Zaten Yüzüklerin efendisi belgeselinde de var.
Elimde o belgeselin VCD si var benim aslında hepinizin izlemesini isterim. Bir imkan bulursam bir siteye upload edicem. J.R.R Tolkien in 2.Dünya savaşı siperlerinde kitabı nasıl yazdığını çok iyi düşünmüşler. Hatta ciddi ciddi tarihçiler irdelemiş kitabı. Kim olduğu belirsiz Türk düşmanları değil. Hatta izleyenleriniz bilir. Son filmde Kartallar gelip Gandalf ve arkadaşlarıyla Hobbitleri savaş alanında kurtarır. Bilen bilir Kartal Amerika'nın simgesidir ve 2.Dünya savaşının sonunda Avrupa'yı Alman işgalinden Amerikalılar kurtarmıştır. Nasıl mı ? Kartallar gibi uçaklarıyla... -

Buda aynı forumda bir başka kişinin yorumu bu da gözümden kaçmadı.

[Deadman107]

şuanda tolkien yaşamıyor.bunu bilinçli olarak mı yaptı yoksa hepsi bir tesadüften ibaret mi bunu bilemeyiz.kendisinin ağzından öğrenmek daha iyi olurdu..

içimden bir ses bunun tesadüf olmadığını söylüyor umarım yanılıyorumdur.sonuçta yolkien bir ingililiz.....

[magicalbronze]

"Yüzüklerin Efendisi" serisini Türkçeye kazandıran Tolkien uzmanı Bülent Somay, orklar yaratılırken Türklerden esinlenildiği şeklinde İngiliz Daily Mail gazetesinde geçen yıl çıkan bir haberi "saçmalık" diye tanımlamıştı. Somay, "Mordor, kesinlikle Türkiye olamaz. Bu iddia, sadece Türkiye'nin AB üyelik süreci nedeniyle Avrupa kıtasında baş gösteren Türk korkusunu kışkırtmak amacıyla ortaya atılmış olabilir" demişti. (8.7.2005 - Milliyet)

Adam açıklamış işte, daha ne denebilir.

[Lucilla Clarté]

Her şeye bi anlam yüklemek zorundayız çünkü. Olabilitesi var mı bilemem ama hiiç aklıma gelmemişti daha önce, şaşırtıcı.

[DarLy OpuS]

İnsanlar eğlence arayacağım diye ne hallere düşüyorlar.

[Dwaxer]

.

Tolkien zaten yaşarken, "kimseye, hiçbir şeye gönderme yapmadım. Hayalgücü gardiyanlığı yapmayın, benim eserimi dünyevi hırslarınıza alet etmeyin!" demiş bildiğim kadarıyla. Aşağıdaki haritada ben ne Avrupa'yı, ne de Mordor bölgesine bakınca Türkiye filan göremiyorum. İnsan düşüncesini odakladığı şeyleri görür bazen, tuvalette klozete otururken yerdeki fayanslara bakar ve üzerindeki desenleri binbir türlü şekle yorabilir, çeşitli yaratıklar, şeytanlar, canavarlar görebilir ya da açık havada gökyüzündeki muhteşem bulutların şeklini meleklere de benzetebilir. Tolkien Almanlara karşı savaşa gitmişti, bir İngiliz ya da Hollandalı olarak belki de Türkleri sevmiyordu (milyonlarcası gibi) ama "bence" adam uğruna ciddi kafa patlattığı bu özgünlük abidesi, edebiyat şaheseri eserin içine böyle can sıkıcı dünyevi konuları tıkıştırmayı aklına bile getirmemiştir.



.

[Hurin]

Dwaxer zaten güzel bir şekilde anlatmış olayı üstüne söyleyecek söz bulamıyorum. Tolkein kendisi 2. Dünya Savaşın'da yaşadığı bazı olaylardan esinlendiğini kendisi söylemekte(zamanla rütbelerin önemini kaybedip cephelerde dostlukların kurulması ast ve üstler arasında). Ama bunun dışındaki yorumlar asparagastır. Popüler kültüre bişeyler katmak için yada yahu bugün gazeteye ne manşet atsak diye düşünen insanların eseridir.

[Canina]

Ya aslında Rohan'lılar orta-asya türklerine daha çok benzemiyor mu? At sevdaları, göçebe gibi yaşamaları vs. Ben Rohan'lıları ilk duyduğumda aklıma hemen Hun'lar gelmişti.

Bende diyorum ki Mordor ABD'dir. Sömürüyor ve işgal ediyor her yeri.

Veya hiçbir benzetme yoktur Tolkien'nin zihninin ürünleridir.

[Hurin]

Ya aslında Rohan'lılar orta-asya türklerine daha çok benzemiyor mu? At sevdaları, göçebe gibi yaşamaları vs. Ben Rohan'lıları ilk duyduğumda aklıma hemen Hun'lar gelmişti.

Bende zamanında aynen böyle düşünmüştüm. Hatta büyüklerine saygıları ve topraklarına bağlılıkları dikkat çekici benzerlikler olarak görünmüştü gözümde. Ama sonuçta hepimiz insanız illaki her millet kendinden biraz bulu Rohanlılarda.

[Nefertari]

Kitapların içindeki simgeleri, o zamanki Tolkien düşüncesini çıkarmaya çalışırken yapılan yanlışlıklar..

[Herr Mannelig]

Bence çok haklılar. Kırmızı başlıklı kızdaki kurt da göktürklere gönderme, hatta ejderha mızrağındaki takhisis atatürkün bayan versiyonu bilmiyor musunuz? Böyle bir türk antisempatizanlığı yok, ülkemiz insanlarını dışarıya karşı kışkırtmak için biz uyduyoruz genelde bunları.

[Amras Ringeril]

Bu konu yok muydu?

Neden kendimizi bir yerlere koymaya çalışıyoruz ki, aşağılık kompleksinde o dereceye gelmişiz ki eğer Orclar Türk çıksa kalkıp göbek atacağız. Saçmalıktan ibaret bu.

Tolkien bir ırkçı değildi. Kendini biraz eski kafalı nitelendirirdi sadece. Toprağını seven birisiydi, yaşadığı güzellikleri, düşmanlığı bunlara düşman olanlaraydı, yüzüğe(paraya, toprağa) sahip olmak gibi bir hırsa, bunun için yapılan insanlık dışı şeylere. Ama ırklara düşman değildi.

Dwaxer güzel bir açıklama yapmış, doğru. Tolkien "alegorinin her türlüsünden nefret ederim." demişti. Bu sözden sonra da böyle şeyler söylemek hakaret gibi geliyor bana açıkçası.

[yuno44907]

.

Tolkien zaten yaşarken, "kimseye, hiçbir şeye gönderme yapmadım. Hayalgücü gardiyanlığı yapmayın, benim eserimi dünyevi hırslarınıza alet etmeyin!" demiş bildiğim kadarıyla. Aşağıdaki haritada ben ne Avrupa'yı, ne de Mordor bölgesine bakınca Türkiye filan göremiyorum. İnsan düşüncesini odakladığı şeyleri görür bazen, tuvalette klozete otururken yerdeki fayanslara bakar ve üzerindeki desenleri binbir türlü şekle yorabilir, çeşitli yaratıklar, şeytanlar, canavarlar görebilir ya da açık havada gökyüzündeki muhteşem bulutların şeklini meleklere de benzetebilir. Tolkien Almanlara karşı savaşa gitmişti, bir İngiliz ya da Hollandalı olarak belki de Türkleri sevmiyordu (milyonlarcası gibi) ama "bence" adam uğruna ciddi kafa patlattığı bu özgünlük abidesi, edebiyat şaheseri eserin içine böyle can sıkıcı dünyevi konuları tıkıştırmayı aklına bile getirmemiştir.

En başta yüzüklerin efendisi hiç özgün değil. Hiç hayal gücü yok. Hikayenin bir kısmı da zaten gerçek olaylardan alınmış.

Öncelikle her zaman orcları filan doğuya koyarlar. Batıda hep elfler filan olur. Hemen hemen her fantastik dünyada böyledir.

Haradrimlerden hiç bahsetmemişsiniz. Onlar da güneyde. Yani arapları haradrim yapmışlar işte. Zaten fil kullanmaları, giyinişler, mızrak kullanmaları bunu kanıtlıyor.

Yüzüğe gelirsek onu Kuran'a benzettim ben. O yok olunca düzen alt üst oluyor filan.

Rohan da ingiltere olabilir. İngiliz atları türk atlarından iyidir zaten. Türk atları bodurdur.

Mordor gerçekten 3 yanı denizle çevrili anadolu gibi 3 yanı dağlarla çevrili bir yer. Anadolu gibi dikdörtgenimsi şekle sahip.

Her şeyi bırakın orcların hep doğuda olması doğuya saygısızlık değil mi? Ayrıca haradrimler gerçekten arap abi.

[Arlinon]

İngiliz atları türk atlarından iyidir zaten. Türk atları bodurdur.

Bodurdur da ne demek. Bodur demek daha verimsiz demek mi. Araştır istersen türk ahalteke atlarını, atları çok iyi olan o ingilizler korkudan türk atlarını yarışlara dahil etmiyorlar, fazla hızlılar çünkü.

[DarLy OpuS]

En başta yüzüklerin efendisi hiç özgün değil. Hiç hayal gücü yok.

Her başlıkta beni güldürmeyi başarabiliyorsun, helal olsun.