Kitapla ilgili bir inceleme yazısı yazmayı düşündüm; ama muhtemelen bunu yapmaya üşeneceğim. O yüzden düşüncelerimi buradan paylaşıyorum.
Kitabı çıktığı gün aldım ve iki günde bitirdim. Eğer hiçbir plan-programım olmasaydı tek oturuşta bitirebilirdim gibi hissettim. Okunması oldukça kolay. Bunu Neil Gaiman'ın edebiyatına olduğu kadar çevirmenin sade çevirisine borçlu sanıyorum. Hatta çeviri kısmını hemen aradan çıkarayım. Benim için gayet tatmin edici bir çeviri oldu. Tüm kitap boyunca toplam 2 ya da 3 yerde (paragrafta) anlamadığımı düşünerek, kafa karışıklığıyla başa döndüm. Onun dışında akıcı işliyordu. Yani çeviriyi özellikle övecek değilim; ama kötü olduğunu düşünmüyorum.
Neil Gaiman kitabı okumak açısından farklı bir deneyim sunuyor kitap bize. Bir kere "yetişkin kitabı" olarak bahsi geçen Amerikan Tanrıları, Anansi Çocukları ve Yokyer'e göre çok daha kısa, Yokyer için bu geçerli olmayacak belki; ama özellikle Amerikan Tanrıları'na göre çok daha basit işleyen bir kurgusu var. Bu sebeple kimlerin beğeneceğini merak ediyorum. Zira dünya Amerikan Tanrılarıcılar ve Yokyerciler olarak ikiye ayrılmış durumda (hatta yanılıyormuşum. Bense Amerikan Tanrıları'nı çok severken Yokyer'in oldukça sıkıcı olduğunu düşünmüşümdür hep). Bu kitabı iki tarafın da seveceğini düşünüyorum; ama dediğim gibi insanların hangi Gaiman kitaplarının yanına koyacağını çok merak ediyorum.
Bir diğer yandan kitap daha önceki Gaiman işlerinden bazılarına oldukça benziyor. Coraline ve Mezarlık Kitabı'na. Kesinlikle bir çocuk kitabı olduğunu düşünmüyorum; ama şahsi fikrimi soracak olursanız "Mezarlık Kitabı bir çocuk için neyse, Yolun Sonundaki Okyanus da bir yetişkin için odur" cümlesini kurmak çok da yanlış olmayacaktır.
Farklı farklı yerlerde Neil Gaiman'ın bu kitaba bir öykü yazma niyetiyle başladığını ve sonradan romana dönüştüğünü söylediğini görmüştüm. Kitabı bitirince Gaiman'ın neden yola böyle çıktığını ve kitabın nasıl da gelişip uzadığını kesinlikle anlayabiliyoruz. Bitirdikten sonra ilk düşündüğüm şey bu oldu zaten. "Ben de yazmaya başlarken 30-40 sayfalık bir öykü yazacağım herhalde diyerek başlardım bu hikayeye" dedim kendi kendime. Öte yandan sözcük sayısı nedeniyle (galiba 55.000) roman (novel) olsa da, bence kurgusu gereği hala bir öykü. Oldukça uzun bir öykü; ama öykü. Karmaşık değil, pek çok karakter ve olay örgüsü kesişmiyor, karakterimizin kitabın başından sonuna geçirdiği inanılmaz bir değişim olduğu söylenemez... dolayısıyla roman değil uzun öykü demek daha yerinde geliyor bana.
Yine pek çok yerde kitabın rahatsız edici olduğunu, uyku kaçırdığını, korkuttuğunu vs. okumuştum. Açıkçası kitapla ilgili en büyük şaşkınlığım bu yönde oldu; çünkü kitapta rahatsız edici bir ögeye rastlamadım. Çocuklar için uygunsuz olabilecek bir sahne var bana kalırsa. Bunun dışında üç ya da dört sahne de (çocuktan çocuğa değişir) bazı çocukların tadını kaçırabilir; ama onun dışında bir rahatsızlık yoktu. Okuduklarımdan nasıl abartıp neler beklediysem, hiçbir şey çıkmayınca çok şaşırdım.
Kitap bizleri birer yetişkin olarak yedi yaşımıza götürmekte çok başarılı. Biz de anlatıcıyla birlikte çocukluğumuza dönüyoruz. Anlatıcı çocuk değil; ama çocukluğundan bahsediyor. Dolayısıyla gönül rahatlığıyla geçmişi yad edebiliyoruz. Anlatılan olay da kronolojik olarak ilerlediği, neden-sonuç ilişkisine bağlı işlediği, ve tane tane gittiği için çok rahat sindirilen, çok rahat okunan bir kitap oluyor.
Son olarak da Hempstock ailesi, Anneanne, anne ve kız olarak hepimizin hafızalarına kazınacak bir aile gibi geliyor bana. Gerçekten üçü de inanılmaz karakterler. Açıkçası bu karakterler benim olsaydı, onlara bu uzunlukta bir kitapla kıyamazdım gibi geliyor. Bir okuyucu olarak yeterince Hempstock göremedim çünkü. Daha fazlasını istedim. Eminim bir yazar olarak da daha fazlasını yazmak isterdim. Hatta eminim Neil Gaiman da daha fazla yazmak istemiş; ama kendini frenlemiştir.
Sonuç olarak, bu kitabı başucu kitabı yapar mıyım? Hayır. Dönüp tekrar tekrar okuyacağım bir kitap olur mu? Sanmıyorum. Ama Neil Gaiman'ı hiç okumamış birine kesinlikle önerebileceğimi hissediyorum. Hatta Amerikan Tanrıları'ndan önce Yolun Sonundaki Okyanus'u okumanın Gaiman'a daha iyi alıştıracağını düşünüyorum. Bununla birlikte kitap kendini çok hızlı okuttu. Okuması çok keyifliydi ve bittiği zaman güzel bir kitabı bitirdiğinizde içinize yerleşen o hissi yaşadım. Hani kitabın kapağını kapattıktan sonra birkaç saniye boşluğa bakıp derin nefesler alırsınız ya. İşte oydu. Ve önemli olan da bu. Bir de tabii Lettie Hempstock, Ginnie Hempstock ve Yaşlı Bayan Hempstock ile tanışmanın verdiği haz.
Gaiman okurlarına da, hiç Gaiman okumamış olanlara da kesinlikle tavsiye ediyorum. Hempstock'ları gerçekten seveceksiniz.
Not: Bakalım "Fortunately, The Milk..." ne zaman çevrilecek.
1 Yanıt
4493 Gösterim