Konu: Ender Serisi - Orson Scott Card

[minrand]

Ender'in Oyunu, Orson Scott Card tarafından yazılmış olup Ender serisi, Ender saga, Enderverse olarak da bilinen serinin ilk kitabı. Kitap ilk olarak  1977 yılında  Analog Science Fiction and Fact dergisinde kısa hikaye olarak yayınlandı. Daha sonra yazar hikayeyi bir romana dönüştürdü. Bu dönüşümün başarılı olduğunu varsayabiliriz. Çünkü kitap 1985 Nebula ve 1986 yılı Hugo ödüllerini kazanarak, Hugo ve Nebula'yı ortak kazanan o elit kitaplardan biri olmayı başardı. Ender saganın devam kitabı olan Ölülerin Sözcüsü'nün de bir Hugo ve Nebula ortak kazananı olduğunu söylemem size serinin kalitesi hakkında bir fikir verebilir.

Kitabın başlangıcında Böcek denilen dünya dışı bir türün dünyamızı kolonileştirmek için iki kez saldırdığını ve ikinici savaşta insanlığın neredeyse yok olmanın eşiğine geldiğini öğreniyoruz. Savaşın kazanılmasının tek sebebi ise devletin yetenekli(potansiyel gördüğü) çocukları toplayıp, onları özel bir eğitimden geçirerek olabilecekleri en iyi komutan olmalarını hedefleyen eğitim sistemi. Bu sistem tarafından yetiştirlen efsanevi komutan Mazer Rackham, ikinci istila sırasında böcekleri durdurmayı başarmış ama bu olayın üzerinden yıllar geçmiş durumda. Dolayısıyla donanma kendisinin ve de muhtemelen insanlığın son şansı olan mükemmel lideri yeniden bulmak zorunda. İnsanlığın hayatta kalbilmek için aradığı kusursuz komutanın çabucak bulunması gerekiyor çünkü üçüncü istila yaklaşıyor ve hazırlanacak çok az zaman var.

Bu noktada devreye Andrew Wiggins isimli, üçüncü lakaplı Ender giriyor. Normal şartlar altında en fazla iki çocuk yapılabilirken devlet umut vadeden çocukların ailelerinin Üçüncü bir çocuk yapmasına izin veriyor. Ender de ismini  burdan alıyor; ordunun ısmarladığı üçüncü çocuk. Daha fazla ilerlemeden, Ender karakterinin oluşmasında bana göre en fazla etkiye sahip olan iki kişiden biraz bahsetmek gerekiyor.

Peter Wiggins kardeşlerin en büyüğü. Deha derecesinde parlak ve aynı derecede zalim. Manipulasyon ve yıkım konusunda uzman. İnsanları tehdit etmede, onların zayıf yönlerini ve korkularını keşfedip bunları kullanma konusunda oldukça yetenekli. Aynı zaman da Ender'in en büyük kabusunun kaynağı-onun gibi olma korkusu-. Valentine ise Wiggin kardeşlerin ortanca olanı. En az Peter ve Ender kadar zeki ama uysal bir kişiliğe sahip. Peter sosyopat olmaya çok yakın olduğundan, Valentine ise şefkati yüzünden donanma okuluna çağrılmıyorlar.

Ender'in doğumuyla birlikte Ender-Peter-Valentine arasındaki ilşki şekillenmeye başlıyor. Peter, Ender'in kendisinin yeteri kadar iyi olmadığının ispatı olduğunu düşündüğü içini hayatını Ender'in yaşamını cehenneme çevirmeye adıyor. 6 yaşına gelip, Ender donanma okuluna gelene kadar da bu durum değişmiyor. Çoğunlukla Peter tarafından taciz edilen Ender ve onu korumak için gücünün yettiği her şeyi yapmaya hazır Valentine.

Hikaye Ender'in hayatında değer verdiği tek insan olan Valnetine'ı geride bırakıp donanma okuluna gitmesiyle devam ediyor. Zaten ilk kitapta genel olarak Ender'in küçük bir çocuktan insanlığı kurtarabilecek taktiksel bir dehaya dönüşmesini izliyoruz. Bu dönüşümü izlemek pek keyifli değil açıkçası, hatta çoğu zaman düşündürücü ama her şeye rağmen gerçekleşiyor. Yazarın hayatta kalma içgüdüsünün insana yaptırabileceklerinin neredeyse sınırı olmadığını göstermekten çarpık bir zevk aldığını düşünüyorum ben. Evet sorularımız şu insanlığın hayatta kalması için kaç insanı harcayabiliriz, yüzlerce çocuğu alıp onları birer silaha çevirebilir miyiz, başka bir türü zeka sahibi bir türü yok edebilir miyiz, soykırım hangi durumlarda kabul edilebilir?  

Kitap boyunca yaygın olan temalardan bir tanesi kişilik çatışması. Yazar bu temayı Ender karakteriyle işlerken alışılmışın dışında bir iyi-kötü savaşını merkeze almış. Peter ve Ender'in savaşı ve aradaki köprü olan Valentine. Hikaye ilerleken, bir yandan bize iyi olarak lanse edilen Ender karakterinin sürekli test edilerek, yalnız bırakılarak, kabul edilmesinin tek yolunun diğerlerinden daha iyi olduğunu ispatlamak olduğu bir ortam
yaratılarak bir insandan düşmanlarını yok etmenin her zaman en etkili yolunu bulmayı başaran bir yok ediciye dönüşümünü görüyoruz. Diğer tarafta ise canavar olarak bildiğimiz Peter'in insanlığın ortak düşmanı yok edildikten sonra dünyada yüzyıllardır süren barış ortamının bozulacağını farkedip, bu kaos ortamının kendi ihtiyacı olan fırsat olabileceğini düşünerek, kardeşi Valentine ile barışı korumak için politikaya atılmasını izliyoruz.

Peter'ı motive eden dürtü güç arzusuyken Ender'inkinin hayatta kalma isteği olması elbette fark yaratıyor. Fakat yazar sonunda, Peter'ı bir savaşı engelleyip milyonlarca insanın hayatını kurtarabilecek bir konuma koyarken, Ender içinse olası bir soykırımın baş sorumlusu olabileceği bir ortam hazırlıyor. Bu durum klişe sayılabilecek her iyinin içinde bir kötü, her kötünün içinde bir iyi vardır tezini yazarın çok farklı ve bence
özgün bir biçimde işlemesini mümkün kılıyor.  

Bahsedilmesi gereken diğer konu ise kitabın geneline yayılmış olan bireysel ihityaçlar ve çoğunluğun iyiliği çatışması. Yazar bu tartışmada genel olarak daha yüce bir iyilik için azınlığın feda edilebileceği görüşünü benimsemiş durumda. Bu bir bakımdan kitabı daha da çarpıcı yapıyor. Çünkü kitap boyunca bize sürekli gösterilen verilen kayıplar. Kurtarılmaya çalışılan dünyanın nasıl bir yer olduğunu bilmiyoruz. Okuldaki çocuklar 5-6 yaşında evlerinden koparılmışlar. Kendilerini neredeyse hiç tanımadıkları insanlar için tehlikeye atıyorlar. Bu sebeple, yaşananlar gerçekten gerekli mi sorusunu sorarken buluyoruz kendimizi. Benzer bir durumla ne pahasına olursa olsun kazanmak konusu işlenirken karşılaşıyoruz. Askeri bir okulun kazanma odaklı bir eğitim sisteminin olması anlaşılabilir. Çünkü kaybetmek çoğunlukla ölüm demek. Fakat yazar burada da aynı soruyu sordurmayı başarıyor. Kazanmak için ne kadar ileri gidebilirsiniz?

Kitap genellikle bu havada geçiyor. Okurken sürekli yeni sorular sormaya zorluyor sizi. Cevaplara gelince bir cevap olduğundan pek emin değilim açıkçası. Yine de ders niyetine bir motto benimseyelim kitaptan(daha çok seriden). Doğru olduğunu inandığınız şeyi yapın ve bedelini ödeyin.

Not: Ben aslında serinin ikinci kitabı Ölülerin Sözcüsü hakkında bir şeyler yazmak istemiştim. O kitap bence çok daha güzel ama sebebini anlamadığım bir şekilde ilk kitap hakkında konuşuyorum. Gerçi yazar da Ölülerin Sözcüsü kitabı için anlaşma yaptıktan sonra bir yerde tıkanmış. Daha sonrasında hikayenin öncesini yazmadan kitaba devam edemeyeceğine karar verip bir kısa hikaye olan Ender'in Oyunu'nu romana dönüştürmüş. Belki de Ender'in Oyunu olmadan, Ölüler'in Sözcüsü hakkında konuşmak imkansızdır.

[mit]

Ender'in Oyunu ile yıllardır bakışır dururuz. Ne zaman görsem elim kapağına gider, arkasına bir göz atarım, sonunda da gerisin geri bırakırım. Çünkü bir Altıkırkbeş çevirisidir, neyle karşılaşacağımı çok iyi bilirim. Bu tanıtım metnini okuduktan sonra "Acaba ön yargılı mı yaklaşıyorum?" dedim kendime. Ama İdefix'e göre hiç de öyle değil...

Eleştiren: "dekard"

Okunması zor, çok zor...

Bu kadar güzel yayın yapıp bu kadar baştan savma bir Türkçe'yle nasıl basıyorlar anlamak mümkün değil. Daha önce okuduğum 6:45 kitaplarında muhakkak bir iki bariz hata olurdu, onları da görmezden gelirdim ama "Ender'in Oyunu"nda hatalar dayanılmaz. Ayrı yazılması gereken ki'ler bitişik, bitişik yazılması gereken de'ler ayrı, ayrı yazılması gereken de'ler bitişik yazılmış. Şöyle bir cümle var "Oradaki her kez eylenirken benimde düşündüğüm buydu". Herkes, eğlenmek, benim de... Sanki Türkçe'ye çeviren kişi hiç Türkçe bilmeyen birine telefonda yazdırmış gibi. Umarım gözden geçirip tekrar ve doğru bir Türkçe'yle basarlar.

Ah ahhh...  :üü

[minrand]

Ben kitabın içeriğinden bahsettim daha çok. Yoksa kitabın yazım hataları, noktalama hataları, düşük cümleler
açısından bir sıkıntısı yok.Bol bol var onlardan. Bunu söylemek üzücü ama klasik bir 6.45 çevirisi. Ben kendim de pek bilmediğimden veya uygulama konusunda sıkıntı yaşadığımdan çok üzerinde durmuyorum sanırım bu hataların. Yoksa orijinal dilinden okuma fırsatınız varsa kesinlikle çeviriyi okumayın.

[beerold]

Bu yıl içerisinde filmini de vizyonda göreceğimiz ödüllü bir eser. Norveççe baskısının yaklaşık 64 TL olması ve kargosuyla birlikte bana 100 TL'den daha yüksek bir fiyata gelmesi sonucu kendi dilimizde okumaya karar verdim, ama nasip değilmiş.

Ne zaman kaliteli bir bilim kurgu peşine düşsem karşıma dikilir Altı Kırkbeş yayınları. Ya seri yarım bırakılmıştır, ya sizi okurken yarım bırakacak kadar kötü bir dille çevrilmiştir ya da az sayıda basılmış bitirilmiş ve yenisi gelmemiştir. Amaç marjinal bir duruş belirlemek ve eleştirdiklerinden daha aşağıya düşmek ise bunu iyi yapıyorlar. Diyecek bir şey yok, bir kitap daha listemden düştü.

[minrand]

Filmden bahsetmişken filmin ilk fragmanı geçenlerde çıkmıştı. Fragmanı şu adresten izleyebilirsiniz. Fragman güzel gözüküyor ya da ben filmi epey merak ettiğim için bana öyle gelmiştir  .

“If you succeed, you will be remembered as a hero.” Bu cümleyi duyunca gülümsemeden edemedim. Bundan kötü çok az kehanet yapılmıştır sanırım.

[sleepingforest]

Bugün D&R'da gezerken ölülerin sözcüsünün 2. baskısın çıktığını gördüm. Benim elimdeki ilk baskı 425 sayfayken 2. baskı 480 sayfa. Aradaki farkın bu kadar büyük olması kitapta düzeltmelere gidilmesinden dolayı mı yoksa harf boyutlarının büyümesinden falan mı kaynaklı bilen bir arkadaş var mıdır acaba?

[MadMax]

Bugün D&R'da gezerken ölülerin sözcüsünün 2. baskısın çıktığını gördüm. Benim elimdeki ilk baskı 425 sayfayken 2. baskı 480 sayfa. Aradaki farkın bu kadar büyük olması kitapta düzeltmelere gidilmesinden dolayı mı yoksa harf boyutlarının büyümesinden falan mı kaynaklı bilen bir arkadaş var mıdır acaba?

Bundan bir şey çıkar mı bilmem ama genel olarak tüm dillerdeki edisyonlarının sayfa ortalaması 425 ve altı bir tek ispanyol olduğunu zannettiğim edisyonlar 500+ sayfa.

[OZ]

Okuduğum en uzak ara önde über BK "serisi". Vakıf üzgünüm ama. (Seri diyorum.)

[sleepingforest]

Altıkırkbeş serinin 5. kitabını sessiz sakin çıkarmış yaklaşan film dolayısıyla sanırım. Yakın zamanda son kitabı da çıkaracağız demişler. Bana göre seri ilk 4 kitapta gayet güzel sonlanmıştı ama madem çıktı biz de kaldığımız yerden devam edeceğiz.

[Elendil_XX]

Altıkırkbeş "Ender'in Oyunu"nu filme özel yeni kapakla tekrar basıyor bu ay.
Merak ettiğim serilerden ama kitabın çevirisinin berbat olduğu yorumlarından sonra alıp okuyasım gelmiyor açıkçası.

Spoiler: Göster

[sleepingforest]

Kapağı pek beğenmedim. Sanırım serinin geri kalanıyla uyumsuzluğundan dolayı film kapaklarından hiçbir zaman pek haz etmeyeceğim.

@Elendil_XX Hocam çeviri cidden çok harika olmayabilir ama inan bana böyle bir eserden uzak tutacak kadar da kötü değil. Tabii böyle düşünmemin sebebi ne olursa olsun okunması gereken bir seri olduğunu düşünmem de olabilir.

[OZ]

Ben çeviri ve dizgi hatalarına rastlamadım baskılara göre mi değişiyor? Şimdiki yeni kitaplarda hatalar olduğunu okuyorum görüyorum ama bunlarda yok.

[MadMax]

Bence 6 45 çoğunlukla özensiz kitaplar çıkarmasıyla  bu etiketi yedi, artık ne çıkarırsalar insanlardan böyle laflar yiyecekler.

Kendi açımdan söyleyim Ender'in Oyununu okudum ve şu an Ölülerin Sözcüsü'nü okuyorum herhangi bir sorun görmedim.Sadece 2.kitapta isimlerin fazlalaşmasıyla belki hikayenin kontrolünü yiterebilirsiniz ama dediğim gibi çeviriden dolayı hissedilir bir rahatsızlık olmadı şimdiye kadar.İsterseniz okudukça atarım durumlarını ileriki kitapların da.

[Stargazer]

Yazı gerçekten çok başarılı olmuş !
Benim de oldukça beğendiğim bir seridir. Yeni basımda çeviri ve yazım hatalarını düzeltmişler sanırım. Gerçekten şimdiye dek okuduğum kitaplar içinde en fazla hataya sahip kitaptı diyebilirim.

Kitapta en beğendiğim şey finale doğru okuyucuyu iki - üç kez şaşırtmasıydı.

Bu arada bu kitabı bana tavsiye eden, geçen sene bir sahafta karşılaştığım tanımadığım kişiye teşekkürü borç bilirim... çok teşekkürler

[mit]

KoyuBeyaz'ın okurken hak verile verile bir hal olunan "Bir Başyapıtı Katletmek" adlı sağ kroşe tadındaki Neuromancer incelemesine Ender'in Oyunu'yla ilgili güzel bir yorum gelmiş. Sizlerle paylaşayım buradan dedim. Minrand'ın sözlerini destekler nitelikte...

6 45'den Ender'in Oyunu kitabında, kitabın başından sonuna kadar -de -da eklerinin tamamı sistematik bir şekilde yanlış yazılmış. Ayrı yazılması gerekenlerin tamamı birleşik, birleşik olması gerekenlerin tamamı ayrı. Bitirdim kitabı ama hayatımda bu kadar sinirlenmemiştim bir yayınevine.

Belki ArkaBahçe'ye de bu kadar sinirlendiğim olmuştur. 3 gün sonra elde dağılan Sandman ciltleri de bu kadar sinir bozucuydu sanırım.