Konu: Savaş Nedir, Nasıl Yapılır ?

[ronin47]

  Savaş neredeyse insanlık tarihi kadar eski bir eylem. Ancak savaş olgusunun akademik literatüre girmesi gayet yeni bir şey. Birçok hükümdar ve general strateji ve taktik bağlamında kitaplar yazmasına rağmen neredeyse hepsi kendi yönetimlerindeki ordulara yönelik olmuş. Strategikon, Beş Çember Kitabı ve Sun Tzu'nun Savaş Sanatı bunlardan ilk akla gelenler. Modern anlamda ilk eser ise Carl Von Clauswitz tarafından 19. Yüzyıl'da yazılmış. Clauswitz bu eserinde savaşı politik amaca ulaşmayı sağlayan nihai araç olarak tanımlamış ve savaş eylemini politikanın bir uzantısı olduğu sonucuna varmıştır. Ancak günümüzde savaş iktisadi, politik ve sosyolojik bir olgu olarak algılanmaktadır. Bu açıdan bakıldığı takdirde savaşmak insanoğlunun gerçekleştirdiği en karmaşık eylemdir desek yerinde olur herhalde.

  Bu başlığın amacı ise, özellikle fantezi edebiyatında geniş bir yer tuttuğuna inandığım, savaş eylemine dair eserleri paylaşmak. Bu eserler savaş tarihi, strateji ve her türlü askeri ekipman ve organizasyona dair olmakla beraber, daha çok İlk ve Orta Çağ'a yoğunlaşacak. Bununla beraber bu başlığın benim tekelim altında olmadığının şiddetle altını çizerim. Sizlerin de katkısıyla büyüyecek bu başlık, umarım faydalı olur.

  Gelelim önereceğim ilk kitaba. Savaşın tarihini öğrenmeden strateji kuramlarını anlamlandırmak gayet zor olacağından ilk önerim : John Keegan'nın, Savaş Sanatı Tarihi isimli kitabı olacak. Kitabın en güzel özelliği kuru bir tarih yazını olmanın ötesine geçerek savaşın sosyolojik boyutuna da eğilmesi. Tanıtım yazısı da bunu vurgular nitelikte :

Önde gelen savaş kuramcılarından John Keegan, bu çalışmasında Taş Devrinden Nükleer Çağa savaşın tarihini inceliyor. Keegan'a göre, insanlığın başlangıcından çağdaş dünyaya varışına deh geçen süre içinde gösterdiği değişim ve gelişimler savaşın tarihini oluşturmaktadır. Bu nedenle; savaşın tarihi uygarlığın tarihi olmaksızın düşünülemez. Bu kapsayıcı bakışla Keegan, Clausewitz'in, savaşın politikanın kaçınılmaz sonucu olduğuna dair görüşüne karşı, savaşın kültürel karakterine vurgu yapıyor. Savaşlara damgasını vuran siyasi nedenler olabilir, ancak esas itki kültürün kendisidir. Keegan'a göre, tüm uygarlıkların başlangıçlarını savaşçılara borçlu olmasına karşın, küresel varlığımızı sürdürebilmemiz ancak yıkıcı şiddet eğilimimizi kısıtlamamıza bağlıdır. Savaş Sanatı Tarihi, günümüzdeki sonuçlarıyla birlikte savaşın 4000 yıllık tarihini bir çırpıda anlamamızı sağlayan çığır açıcı bir çalışma.

  Pax Vobiscum...

[ronin47]

Bu başlı altında önereceğim ikinci kitap ise Timaş Yayınları'ndan çıkan Ortaçağ - Dünya Savaş Tarihi (500-1500) isimli eser. Kabul ediyorum kitap 50 liralık etiketiyle biraz tuzlu ama kesinlikle değiyor. Kitapta sadece strateji ve taktik üzerinde durulmamış. Bunun yanı sıra tehçizatta resimli bir şekilde açıklanmaya çalışılmış ki, bu açıdan gayet doyurucu olduğunu söyleyebilirim. Ayrıca tarihi önemlerinden ziyade, strateji ve taktik anlamındaki özel durumlarına veya getirdikleri yeniliklere göre seçilen savaşlar, herkesin anlamlandırabileceği haritalarla açıklanmış. Bunun yanı sıra birçok kitabın eksiği olan deniz savaşları da unutulmamış. Kısacası Ortaçağ Savaş Tarihi'ne giriş için çok güzel bir kitap olduğunu düşünmekle beraber, ilgilenen herkese tavsiye ediyorum... Kitabın tanıtım yazısı şu şekilde, ayrıca ilgilenenler kitabı şuradan inceleyebilirler :

Dünya Savaş Tarihi 1: Ortaçağ (500–1500), ateşli silahların savaş meydanlarını ele geçirmesine değin Avrupa ve Ortadoğu’da hâkim muharebe yöntemlerini anlatıyor. Kitap, eldeki kısıtlı teknolojik imkânlarla savaş kazanabilmek için gerek duyulan eşsiz taktikleri inceleyip, savaş sanatında, bir bakıma ne kadar az şeyin değiştiğini gözler önüne seriyor. Kitap, ortaçağ savaşlarının belli başlı unsurlarını içeren beş bölümden oluşuyor: piyade, süvari, emir-komuta, kuşatmalar ve deniz savaşları. Her bölüm, dört büyük savaşı mercek altına alarak muharebe tarzlarının etkinliği, tehlikeleri ve doğasını sergiliyor. İlk bölümde, Casilinum (554), Arsuf (1191), Bannockburn (1314) ve Agincourt (1415) savaşları sahneye taşınarak hafif piyadenin askerî rolü değerlendiriliyor. Hafif piyade, okçu ve mızrakçıların kullanılış tarzları tartışılıp, teknolojik yeniliklerin ortaya çıkışı ‒ 15. yüzyılda top ve arkebüzün devreye girişi gibi ‒ ele alınıyor. İkinci bölüm, süvarinin önemini ve hücum kıtaları olarak oynadıkları rolü inceliyor ve disiplinli mızraklı piyade formasyonlarının oluşumu ve tüfeğin savaş meydanlarında gitgide önem kazanması karşısında nasıl güçten düştüğünü tarif ediyor. Niğbolu Savaşı’nın (1396) detaylı bir şekilde bu bölümde inceleniyor. Üçüncü bölüm, bambaşka doğalara sahip birliklerin savaş meydanında nasıl bir arada kullanıldığını, kumandanların muharebenin hararetli anlarında askerlerini nasıl yönettiğini ve çarpışmaların başlamasından önce orduyu doğru yerleştirmenin önemini enine boyuna irdeliyor. Yeniçeriler hakkında detaylı bilgiyi bu bölümde bulabilirsiniz. Dördüncü bölümde, İstanbul’un Fethi (1453) gibi klasik örneklerle birlikte, kuşatma savaşlarında serpilen özel teknik ve araç gereçlere bir göz atılıyor. Son bölüm, deniz savaşlarının önemini ele alıp, gemileri yüzer platformlar haline getirip topun deniz araçlarına taşınmasını sağlayan gelişmeye ışık tutuyor.

Dünya Savaş Tarihi 1: Ortaçağ (500–1500), ortaçağ savaş, silah ve taktiklerini tasvir eden özel olarak hazırlanmış renkli ve siyah beyaz çizimler eşliğinde, Haçlılar, Romalılar, Moğollar ve Osmanlılar gibi orduları düşmanları karşısında zafere taşıyan yöntemleri ve diğer orduların neden bu denli başarılı olamadıklarını bütün ayrıntılarıyla betimlemenin yanında birçok özel birlik hakkında detaylı bilgi veriyor.

Alanında uzmanlar tarafından hazırlanan bu kitapta bulacaklarınız…
• Aslanyürekli Richard, Cengiz Han, Selahaddin Eyyubi, Fatih Sultan Mehmed gibi askeri dehalar…
• Hunlar, Persler, Romalılar, Moğollar, Osmanlılar gibi tarihte büyük rol almış devletler…
• Mızrak, arbalet, demir ok, ateşli silahlar, yürüyen kuleler gibi tarihi değiştiren birçok teçhizatın ve Yeniçeriler gibi özel birliklerin öyküsü…
• Arsuf, Niğbolu, Latin İstilası, Paris Kuşatması gibi Ortaçağ’dan özenle seçilmiş 20 savaşa dair renkli haritalar, canlandırmalar….
• Taktikler, savaş teknikleri ve Ortaçağ’ın kaderini değiştiren askeri gereçlerin özel çizimleri ve hikayeleri…

[okanakinci]

Askerliğim sırasında kütüphanede böyle yüzlerce kitap görmüştüm. Komutanlar, gerek öğrenciliklerinde gerekse işe başladıktan sonra böyle kitaplar okuyorlar. Hava İndirme Harekatı(4 Cilt) mı dersiniz, Yavuz'un Mısır seferi mi, Sezar'ın Galya seferi mi, Kore Savaşında Türk ordusu mu dersiniz hepsi vardı. Askeri tarih belgeleri dergisi cilt cilt. Pek çok savaşın ayrıntılı analizi, haritası, vs. hepsiyle ilgili kitap vardı. Kimi, tarihçiler tarafından yazılmıştı. Kimiyse emekli albaylar tarafından.

Biz burada sıradan meraklı insanlar olarak belki bir ya da iki kitap biliyoruz. Fakat bu kitapları işinin gereği olarak okuyan subaylar var ve onların arşivindeki külliyat bayağı geniş. Araştırılırsa belki kitapçılarda ve sahaflarda vardır.

[ronin47]

Bahsi geçen kitaplar zannımca TSK bünyesindeki ATASE Daire Başkanlığı'nca yayımlanmış eserler. Söz konusu eserler bizim gibi tarih okuyucularından ziyade muvazzaf asker yetiştirmek maksadıyla yazıldıklarından herkese uygun olmayabilir. Ancak bildiğim kadarıyla bu kitaplara ulaşmak için sahaf sahaf dolaşmanıza gerek yok. TSK'nın uygun gördüğü kitaplarla sınırlı olmak kaydıyla şu şekilde ulaşabilirsiniz. Yayın kataloğuna ise şuradan ulaşabilirsiniz. Ancak katalogtaki tüm kitaplar satışa sunuluyor mu, bilmiyorum...

[okanakinci]

TSK sanırım savaş tarihiyle ilgili kitapları sivillere uygun görecektir. Sonuçta bir tankın, helikopterin nasıl kullanılacağını anlatan kitapları piyasaya sürmez. Sonra herkes bir örgüt kurup profesyonel olarak TSK'ya karşı savaşabilir ki bu asla istenmeyen bir şey.

Benim demek istediğim şu: Ben askerde siviller tarafından yazılmış politika ve savaş tarihi kitaplarını da çok gördüm. Sadece TSK'nın bastıkları değil. Yani savaş tarihine ilgi duyan herkesin erişebileceği eserler de az değil.

[ronin47]

Bu başlığın amacı da zaten savaş tarihi ve savaş kuramı'na ilişkin eserleri paylaşmak. Siz askerde gördüğünüzü söylediğiniz için bende ATASE'nin bastığı kitaplardan bahsettiğinizi düşündüm ve söz konusu durum hakkında bilgilendirme de bulunmak istedim.

Ayrıca ben tank kullanmayı bilsem ne olur, bilmesem ne olur; ''Tankı nereden bulacağım ki ?'' 

[Grayswandir]

Tank bulabilecek biri nasıl tank kullanılacağını da öğrenebilecek imkana sahiptir diye düşünüyorum.

[ronin47]

Uzun bir aradan sonra savaş tarihi, kuramı vs. üzerine paylaştığım eserlere yenilerini ekleyeyim dedim. Yenilerini diyorum çünkü bu sefer İş Bankası Kültür Yayınları'ndan çıkan, Osprey Askeri Tarih Dizisi'ni tanıtma maksadındayım. Seri an itibariyle 24 kitaptan oluşuyor. Ayrıca askeri tarih üzerinde uzmanlaşmış en büyük yayınevlerinden olan Osprey kalitesini de yabana atmamak lazım.

Serinin her kitap belirli bir dönemi veya tarihi anlamda önemli bir savaşı anlattıyor. Serinin en güzel yanı ise mükemmel illüstrasyonlara ve haritalara sahip olması. Böylece bir Bizans piyadesinin o devirde nasıl göründüğünü, hangi düzende çarpıştığını, orduların taktik veya stratejik hamlelerinin nasıl gerçekleştiğini görebiliyorsunuz. Birkaç tanesinin baskısı tükenmiş olsa da an itibaritle yayımlanmış olanlar listesi ise şu şekilde :

1-Atilla ve Göçer Kavimler / David Nicolle
2-Osmanlı Orduları 1300 - 1774 / David Nicolle
3-İslam Orduları 600-1100 / David Nicolle
4-Birinci Haçlı Seferi 1096-99 / David Nicolle
5-İkinci Haçlı Seferi 1148 / David Nicolle
6-Üçüncü Haçlı Seferi 1191 / David Nicolle
7-Dördüncü Haçlı Sefer,i 1202 - 04 / David Nicolle
8-Doğu Roma Orduları M.S. 306 -886 / David Nicolle
9-Osmanlı Piyadesi 1914-18 / David Nicolle
10-Haçlılar Çağı'nda Bizans Balkan ve Macar Orduları 1100-1568 / David Nicolle
11-Waterloo 1815 / Geoffrey Wootten
12-Bizans Piyadesi - Doğu Roma İmparatorluğu 900-1204 / Timothy Dawson
13-Antik Yunan Savaşçıları / Nicholas Sekunda
14-Spartacus ve Köle Savaşı / Nic Fields
15-Malazgirt 1071 / David Nicolle
16-Balkan Harplerinde Ordular 1912-13 / Philip S. Jowett
17-Bizans Orduları 900 - 1461 / Ian Heath
18-Niğbolu 1396 / David Nicolle
19-Mustafa Kemal Atatürk / Edward J. Erickson
20-Osmanlı Ordusunda Nizam-ı Cedid 1793 - 1826 / David Nicolle
21-Marne 1914 / Ian Sumner
22-Stalingrad 1942 / Peter Antill
23-Viyana 1683 / Simon Millar
24-Hitit Savaşçıları MÖ 1650-1200 /  Trevor Bryce

Kitap kapaklarından birkaçını, illüstrasyonlara ilişkin fikir vermesi amacıyla aşağıya iliştiriverdim