Konumuz, başka bir kitabı anlatmak için temel alınan; bir türü tanımlamak ve özelliklerinden bahsetmek için incelenen; farklı sanat dallarında kendilerinden alıntılar yapılıp örnekler verilen; edebiyat incelemelerinin yanı sıra psikoloji, sosyoloji ve tarih gibi farklı alanlardaki araştırma ve incelemelere konu olan eserler.
Bazen genel bazen de özel konulara mahsus biçimde, isimleriyle sıkça karşılaşılıyor. Türü, konusu, karakterleri, alt metinleri, dönemsel önemi veya anlatım biçimlerine dikkat çekilerek örnek gösteriliyorlar.
Adet olduğu üzere ilk ben başlıyorum:
Gılgamış Destanı: Yazanı belli değil. Farklı dillerde farklı yorumları var. Bilinen en eski yazılı destan olması sebebiyle tarihi öneme sahip.
İnsanın ölümsüzlük arayışı. Eksik de olsa, bir çağın dönüm noktasına ışık tutuyor. Toplumsal değişimi hakkında bilgi veriyor. Edebi olarak, kahramanlık anlatısı için prototip olma özelliği de taşıyor. Jeff Vandermeer Harikalar Kitabı'nda, kısaca Gılgamış'ın bu özelliğinden bahseder. Tarihe, mitolojiye ve edebiyata ilgi duyan herkesin karşısına çıkan bir isim Gılgamış Destanı. Uzay Yolu Yeni Kuşak'taki Kaptan Picard bile yazılı en eski destana başvurmuştur.
Odysseia ve İlyada: Homeros'un iki ölümsüz eseri.
Mitolojiyi merak edenler kadar, psikoloji ve edebi anlatım konusunda da incelenip alıntılanan iki temel eser.
Ulysses: James Joyce'un zorlu modern edebiyat klasiği.
Farklı konular vesilesiyle kendisiyle sıkça karşılaşılıyor. Bazen hiç ummadık konularda kendine yer bulur. Kitap sansürü konusunda bile karşıma çıkmıştır.
Kahramanın Sonsuz Yolculuğu: Joseph Campbell'ın mitolojiyi sevdirmekle kalmayıp sinemayı da etkileyen çalışması.
Üsteki cümlenin bir benzerini kuracağım: Mitoloji meraklıları haricinde, roman ve senaryo yazarlarının, hikaye anlatımı üstüne kafa yoranların da başvuru kaynağı.
Poetika: Kurmacanın doğası hakkındaki araştırmalarda veya hikaye tekniği kitaplarında Aristotoles'in eseriyle karşılaşabilirsiniz.
Ben, Robot: Robotlar, yapay zeka ve insanoğlunun onlarla birlikte olası geleceğini konu edinen Asimov başyapıtı.
Konu robotlar ve yapay zekaysa, Ben Robot'un adı anılmadan olmaz. Özellikle günümüzde, yapay zeka konusu ciddi biçimde tartışılır hale geldikten sonra. Başka kurgularda içerisinde de Asimov'un üç robot yasasıyla karşılaşabilirsiniz.
Postacı Kapıyı İki Kere Çalar ve Malta Şahini: İki farklı yazardan (kitap sırasıyla, James M. Cain ve Dashiell Hammett), kara film türüne kaynaklık eden iki önemli kitap.
İki kitapta sinemaya uyarlanmıştır. Kara Film (Film-Noir) türünün doğuşuna zemin hazırlamışlardır. Sinemanın bu alt türü üstüne yazılıp çizilirken uyarlandıkları filmlerin yanında bu kitaplardan da bahsedilir.
Otostopçunun Galaksi Rehberi: Bilimkurgu ve mizah konuları biraraya gelince serinin adını anmamak olmaz. Tarzı sebebiyle bilimkurguyla mizahı onun yaptığı gibi sunmaya çalışmak "Otostopçunun Galaksi Rehberi gibi." benzetmesiyle karşılaşma olasılığını güçlendiriyor. Absürt mizahın önde gelen temsilcilerinden.
Uğultulu Tepeler: Yıllara yayılan, aşk, tutku, kin ve nefret hikayesi. Basit bir romantizm kitabı olmanın ötesinde.
Heathcliff gibi ikonlaşmış karakteri için; anlatımının sürükleyici yapısı için; aşk ve tutkunun insanı nerelere sürükleyebileceğini anlattığı için adından sıkça söz ettiren bir klasik.
William Shakespeare Eserleri:
Shakespeare'in tiyatro eserleri psikolojiden politikaya kadar geniş bir yelpazaede örnek ve incelemeye kaynaklık ediyor.