Konu: Orta Dünya Dil Tarihçeleri 2 - Cüce Lisanı

[Baal Adramelech]

Khuzdul Lisanı

İçindekiler
A.Genel Özellikler
B.Analiz Edilebilinmiş Kısımlar

A. Genel Özellikler

Tolkien daima Khuzdul'un diğer batı dillerinden tamamen farklı bir dil olduğunu belirtmişti. Dil Esasında Aduanic'e çok benzer kurallara sahip olmasına karşın, bu kurallar o kadar dağınık bir şekildeki, bazı aynı çeşit kelimelerin neden farklı ekler aldığı ve eklerin neden değiştiği hakkında pek bir fikrimiz yok.

Khuzdul Kelimelerin okunuşu hakkında tam bir fikir ayrılığı olsada, bilinen özelliği damak gibi kalın ses çıkarmaya yarayan yerlerden konuşulması gerektiğidir.

Khuzdul, Karakteristik harfler (daha fazla bilgi için bakınız: Aduanic Dersleri) üzerine kurulmuş bir dil. Bunlardan birkaç örnek vereyim:

B-R-Z "Kırmızı", B-N-D "Kafa", K-B-L "Gümüş", N-R-G "Siyah", Z-N "Karanlık"

Tabi bu KHlerin her birinin açılmış halide var. Bunlar genellikle (her zaman değil) harflerin aralarına "a" getirilerek oluşturulur. Örnek vermek gerekirse:

BRZ - Baraz
BZR - Bizar

Ancak çoğu zaman bu kurala uyulmaksızın kelimelerde oluşmuştur:

BND - Bund

B. Analiz Edilebilmiş Kısımlar

Khuzdul çok az sayıca kelimeye sahiptir ve bilinen kelimelerin büyük bir bölümü yer ismidir. Ancak buna rağmen Khuzdul hakkında bir kaç çıkarım yapabiliyoruz.

İki kelimenin arasına çizgi ile ayrılmuş bir "u" konulursa, bu kelime (X-> ilk kelime, Y-> ikinci kelime olmak üzere) X'in Y'si anlamına gelir.

Bund-u-shathûr: Bulutlardaki Kafa/Bulutların Kafası

Ayrıca Khuzdul'da İngilizce'deki "are" Khuzdul'da kelimenin önüne getirilern ve çizgiyle sğındaki kelimeden ayrılan ai ile sağlanır. Bu X'ler Y'dir anlamına gelir.

Khazâd ai-mênu: Cüceler Sizden Üstün(dür)

Birde kesin olarak bilinilen -ul eki var. Bu ek X, Y'inin oğlu olarak kullanılır.

Balin Fundinul: Balin, Fundin'in oğlu

Çoğul hakkında pek bir bilgi yok, hatta hiç bilgi yok. Ama herkes bunun KH ile alakalı bir konu olduğunu düşünüyor.

Sıfatlar Daima çekimledikleri isme çizgiyle ayrılacak şekilde eklenir.

Kheled-zâram "Cam Gölü"

Bu kurallara hiç uymayan kelimelerde var. Mesela Nargun, Mordor anlamına gelsede sıfat olrak sınıflandırılmıyor çünkü "Bölge" ismi.

Bu kuralların nasıl işlediği Sözlüğü okuyunca daha iyi anlayacaksınız.

a. Sözlük

Spoiler: Göster

Çoğu kelimeyi eledimki mantıklı bir sözlük oluşsun.

    aglâb, "Dil, Lisan"
    ai-mênu, "senden üstün"
    Azanulbizar, "Dimrill Dale"
    baruk, "Baltalar"
    B-N-D, "bund"
    B-R-Z, "baraz"
    bund, "Kafa"
    Bundushathur, "Dumanlı Baş (Khazad-Dum'un üstünde bulunan dağ)"
    Buzundush, "Morthond"
    B-Z-R, "bizar"
    D-B-N, "duban"
    duban "vadi"
    felek, "Yontulmuş taş"
    Gabilân, "Sirion Nehri"
    Gabilgathol, "Büyük Kale"
    gathol, "Kale"
    gundu, "Yer altı salonları"
    gunud, "Tünel, Yer altı geçidi"
    K-B-L, "kibil"
    Khazâd, "Cüceler"
    kheled, "Cam, Ayna"
    Khuzd, "Cüce"
    Khuzdul, "Cüce Dİli"
    kibil, "Gümüş"
    Kibil-nâla, "Gümüş Damarı"
    Mahal, "Aule"
    Mazarbul, "Kayıtlar Çemberi"
    M-B-R, "Boynuz"
    mênu, "sen"
    -nâla, "yol, nehrin yatağı"
    Narag-zâram, "Kara Göl"
    Nargûn, "Mordor"
    N-R-G, "siyah"
    Nargûn, "Mordor"
    Nulukkhizdîn, "Nargothrond"
    Rukhs, "Ork"
    salôn, "Hızlıca Düşmek"
    Sharbhund, "Dazlak Tepe"
    shathûr, "Bulut(lar)"
    Sigin, "uzun"
    Sigin-tarâg, "Uzun Sakallılar (Bir cüce Klanı)"
    S-L-N, "hızlıca düşmek"
    tarâg, "sakallar"
    Tharkûn, "Asa-Adamı"
    ûl, "Nehirler"
    Uzbad, "Lord"
    uzn, "Gölge"
    zigil, "Mızrak"
    zirak, "Gümüş"
    Zirak-zigil, "Gümüş Damarı""
    Z-N, "Karanlık" 
    Z-R-K, "zirik"

[Nirnaeth]

Sağol Yiğit, yine konuşturmuşsun bilgilerini. Cüce lisanı pek bir kaba =) Her zaman Sindarin'i tercih etmişimdir ama yine de şu khazad ai-menu olayını severim xD

[Ropinie Hystria]

Okuyamayışımdan mıdır bilinmez, seslendirmeye çalıştığım zaman arapça konuşuyormuşum izlenimine kapılıyorum.

[Baal Adramelech]

Okuyamayışımdan mıdır bilinmez, seslendirmeye çalıştığım zaman arapça konuşuyormuşum izlenimine kapılıyorum.

Mümkündür. Genellikle ilk okumaya çalışırken "u, o, ı" harflerini "ü, ö ve i" diye okur insanlar. KH, biraz damaktan gelen bir k; U, O ve I ise hiç yuvarlanmadan okunan, katı ve sert harflerdir.

Mesela Mazarbul'u Mazarbuul (Mazarbûl) diye okur insanlar ancak bu yanlıştır. R üzerinde hafif baskı vardır. Direk Mazarbul diye okunur.

Narag-zâram; g üzerinde de baskı vardır, r gibi. Ancak çok ağır bir şekilde değil. "zaaram" diye okunur devamı.

Genel olarak dikkat edilmesi gerekilen şey, üzerinde ^ işareti olmayan harflerin üzerinde hiç durulmamasıdır. Sanki okunmuyor gibi, hızlıca geçilir oralar normalde. Asıl baskılı yerler, G, K, KH, N, T gibi harflerdir.

[Seemann]

Gerçekten güzel bir paylaşım. Çok teşekkür ederim araştırmalar için. Her ne kadar bu adamlar dillerini bizlerden saklasa da, çok severim cüceleri.