Konu: Okuma Hedefleri ve Okuma Listeleri (Ne Kadar Mantıklı?)

[Fırtınakıran]

Az sonra bahsedeceğim konuda bir kafa karışıklığına sahibim, o nedenle şahsi fikirlerinizi öğrenmek istiyorum.

Şunu da baştan belirteyim, bu konuda bir "doğru" olduğunu düşünmüyorum. Sonuçta herkesin kendi fikri ve zevki. Sadece başka okurlar nasıl bir yol izliyoru merak ediyorum.

Başlangıç

Vikitap sitesine bulaşmamla birlikte hayatımda ilk defa (2012) yıllık bir okuma hedefi belirledim. Yılda ya da ayda kaç kitap okuğumu o ana kadar hiç hesaplamamış, kaydını tutmamıştım. Ama site böyle bir imkan verince neredeyse tüm üyeler kendilerine hedefler koydu ve o doğrultuda kaç kitap (ve hangilerini) okuduklarını görmüş olduk.

Böyle olunca kendimi pek bir cahil hisseden ben, bazı kişilere bakarak kendi yıllık/aylık okuma adedimi bir hayli düşük bulmuş ve kendime koyduğumuz 2012 hedefi 100 kitap doğrultusunda epey çaba harcamıştım. Yok, 100 olmamıştı . 60'larda kalmıştım sanırım. Yoksa 50 küsürler miydi? (Ama bahanem de var, hehe. Tez falan yazıyordum, üniversiteyi bitirme derdindeydim. Şimdi sorsanız da amaaan iş hayatı der yine bir bahane bulurum )

Ancak bunun bir hedefe doğru körlemesine koşmak olduğunu düşününce bundan vazgeçtim. Evet, ne kadar kitap okuduğumun listesini tutmamda çok yardımcıydı ama bende saçma bir rekabet hissi oluşturmuştu. Bunda sitenin yapısının da etkisi var elbette. Ama okuma eylemini adetler üzerinden yürütmek sanki bu eylemin kendisini hiçe saymak gibiydi. Kendi adıma diyorum bunları tabii. Ben de vazgeçtim.

İkinci Yöntem

Ardından başka bir yöntem denedim. Kendi okuma seyrimi yönetebilmek için merak ettiğim kitapların yanı sıra, kütüphanemde hala okumadığım kitapları aralarına serpiştirdim. Ancak bu defa da bir okuma listesini takip ederken zaman zaman zorlandım. Özellikle günün ve yaşamın akışı içerisinde ruh halimin değişimi, o sırada listede sırası gelen kitapla uyuşmayabiliyordu. Ayrıca okunması gereken kitaplar canımın okumak istemediği zamanlarda gözüme batarak sanki beni bekliyorlarmış gibi bir hisse kapılmama neden oluyordu.

Bundan da zamanla vazgeçtim.

Son Yöntem

Yine okuma seyrimi yönetebilmek için attığım bir adımdı. Ancak bu defa kendi görüşümce sağlıklı bir okuma seyri için yaptığım bir düzenlemeydi.

Ben bir okur olarak zaman zaman garip vicdan azaplarına kapılıyorum. Şöyle ki, "şu aralar ne kadar çok eğlencelik kitap okudum" gibi düşünceler oluşabiliyor bende. Ya da okur profilimi yeterince beslemediğimden yana yakınabiliyorum.

Çözümüm şöyle oldu: Ben yine ruh halime göre kitaplar okudum. Okumak istemediğimde yine okumadım. Elimde bir liste de var bir kez daha. Ancak bu defa sadece eğlenmek için okuduğum kitapların yanı sıra kendimi ve zihnimi beslemek için seçtiğim kitaplar o listede. Arada bir kendimi bu konuda tetikliyor ve o listeden bir kitap seçiyorum. Bu şekilde kendimce dengeyi buldum.

Bu son çözümümle birlikte kitaplarına kalemin ucunu sürmeyen ben, son birkaç kitaptır sarı işaretleme kalemiyle beğendiğim yerleri çizer oldum. Bir tükenmez ya da kurşun kalemin kitap üzerinde bıraktığı iticiliğe de sahip değil bu kalemler. O da bana avantaj oldu. Ayrıca ne kadar değişiyor insan, onu gördüm. (Konudan da bir güzel saptım)

Spoiler: Göster

Bu kendi içimde yaşadığım tecrübeler bana listeleri ve yıllık okuma hedeflerini epey sorgulattı. Şahsen okuma eyleminin özünden sapılmasına yol açtığını düşünür oldum. Ancak hala da bir çekicilikleri var. Yine de tekrar kendime yıllık hedefler koymayı düşünmüyorum.

Siz ne dersiniz?

[Grayswandir]

Ben bir liste yapmayı hiçbir zaman mantıklı bulmadım. Yani şöyle, elbette okumayı düşündüğüm kitapları bir yerlere not alıyorum, ama kendime hedef falan koymuyorum. Okuma eylemine görev gibi yaklaşmak oluyor biraz bence bu. Zevk için yaptığım şeye program, hedef belirlemeyi gereksiz görüyorum. Dediğiniz gibi, okumayı özünden saptırıyor. Basitçe, canım ne okumak istiyorsa onu okuyorum. Fayda alma amaçlı bir eylem değil zaten, ama bir faydası olacaksa da en iyi bu şekilde olur diye düşünüyorum. Kendimi zorlayarak kitap okumak bana epey anlamsız geliyor açıkçası.

[Fırtınakıran]

Paralel düşündüğümüzü görmekle birlikte, olası yanlış anlaşılmaları gidermek için ufak bir açıklama yapmak istiyorum. Tabii bu açıklama da yine şahsım adına .

Elimde bir liste de var bir kez daha. Ancak bu defa sadece eğlenmek için okuduğum kitapların yanı sıra kendimi ve zihnimi beslemek için seçtiğim kitaplar o listede. Arada bir kendimi bu konuda tetikliyor ve o listeden bir kitap seçiyorum. Bu şekilde kendimce dengeyi buldum.

Burada, "Kendimi geliştirmek için bir şey okumalıyım" gibi bir görev bilincinde olduğum düşünülmesin. Sanki biraz o anlamı veriyor gibi geldi yazdıklarım. Zaten, "Bunlar bana katkı sağlar" dediğim kitapları okumak istiyor ve merak ediyorum. Yani yine bir istek söz konusu .

Yazdıklarımı tekrar okurken gözüme takıldı. Bunu da kendime açıklayıp rahatladım, gidiyorum .

Hazal hanım, çoğumuzun aklında dolanan düşünceleri bir makale güzelliği ve titizliğiyle yazmanız size olan saygımı arttırıyor. Ciddiyetle fikrinizi belirtip bizim de fikrimizi alıyorsunuz, teşekkürler.

Ben de vikitap'ta hedef koyuyorum ve bu beni sizin belirttiğiniz sebepten zaman zaman rahatsız ediyor. Ama son zamanlarda umursamadığım için daha rahatım. Okuma listesi tutmuyorum. Kitaplığımda okunacak o kadar çok şey var ki hepsi bana göz kırpıyor.

Benim okuma sıram Spielberg'in film çekme sırasına benziyor:
önce eğlenceli kitaplar, sıkılmadan okuduğum, vakti unuttuğum eserler (Kanca, Sıkıysa Yakala, İndiana Jones, Terminal); sonra kendi ilgi alanıma giren "tarzım" dediğim kitaplar ki genellikle bilimkurgusal, fantastik öğeler taşırlar (Jurassic Park, Azınlık Raporu, Yapay Zeka, Dünyalar Savaşı); sonra da ilgimi çeken bazı konularda bilgi sahibi olmamı sağlayan, genellikle kurgu-dışı "ciddi" kitaplar (Münih, Amistad, Schindler'in Listesi, Mor Yıllar, Lincoln) ki bunlara sözlükler, biyografiler, popüler bilim kitapları, makale derlemeleri dahildir.
Bu seyri bir döngü içinde tekrar ederim.

[safir]

Az ya da çok değil, kaliteli okumanın önemli olduğunu düşündüğüm için şimdiye değin ne liste yaptım ne de kendime bir hedef belirledim. Okumak istediğim kitapları listelerim, o da unutmamak içindir, o ayrı; fakat şu zamanda şu kadar kitap okuyacağım diye kendimi kasmam. Yeri geldikçe roman da okurum, onun yanında bilimsel yayınları da. Eğlenmek, bir şeyler öğrenmek için okuyorum sonuçta. Ha, belki bu şekilde, okumak konusunda motive olan kişiler vardır, ona da 'sen kötü yapıyorsun' diyemem.           

[VeRMiNaaRD]

Bende blog sahiplerinin katıldığı güz dönemi okuma şenliğine katıldım. Önümüzdeki 3 ay için çeşit çeşit kitap belirliyorsun. 3 aylık bir liste yaptım ama ne derece uyarım o da meçhul tabi:)

[Denaro Forbin]

Vikitap'ta hedef koyanlardan biri de benim. Fakat bu, "o hedefe kesinlikle ulaşmalıyım!" tarzında değil de, bir yıl boyunca okuduklarımı bir arada görmek ve yılın son günü ekran görüntüsü alarak bir dosya içerisinde saklamak amacıyla yapıyorum bunu.

İkinci olarak da: Hazal ablanın görüşlerine saygı duymakla birlikte, bu okuma planının bana moral bozukluğu yaşatmadığını düşünüyorum. Aksine motive ediyor beni. Yani buradan da kabataslak olarak kişiden kişiye değişiklik gösterdiği sonucuna rahatlıkla varılabilir.

Bir yılda ince kitaplar belirleyip 200 tane (belki daha fazla) bile okunabilir, keza çizgi romanlar da öyle fakat kalın kitaplar seçilerek 40-50 kitap da okunabilir. Yani bu kişinin ne okumak istediğine bağlı. Aklınızdan bu okuma planı benim moralimi bozuyor yahu düşüncesini çıkardığınız takdirde, koca bir yıl okuduklarınızı bir arada görmek, sizin okuma şevkinizi daha da arttıracaktır. Öneririm.

[eretrusilden]

Öğrenciyken hedef koymazdım çünkü otobüse bin ders arası vs.vs. zaten o kadar çok "boş olacağı belli" zamanım vardı ki...

Ama çalışmaya başlayınca -hele bi de freelance olduğum için- o vakti kendim yaratmam gerekti.  Bu yüzden ben de hedef koyuyorum. Yıllık hedefim 48 kitap. Son 5 yıldır böyle gidiyor, gerisinde kaldığım pek olmadı. ( çünkü hilelerim var   )

Liste çıkarmıyorum. Yani bu yıl şu kitapları okuyacağım demiyorum, bu yıl okuduğum kitaplar listem var. Okuduklarımı not alıyorum. Yıl sonunda değerlendirme yapabilmek için.

Genellikle fuar dönemi bir gaza gelip en baba kitapları okuyorum. (bk ulyses vs.)  sonra bir yoğunluk ve yorgunluk dönemi başlıyor belki bir ay kitap yüzü açmıyorum. Dönüşüm çocuk edebiyatıyla yapıyorum. Mümkünse yıl içine 2 tane zaman çarkı sığdırıyorum. Bir de düzenli olarak takip ettiğim seriler var. Onların kitapları garanti oluyor.

3 kitabı eş zamanlı okuyabiliyorum. (Biri bilgisayarımda pdf oluyor. İşte beni çalışıyor zannederlerken okuyorum:) Biri yanımda taşıdığım oluyor. Biri de ( geneli cilti, yanında taşınmayacak) başucu kitabın oluyor.)

Eğer hedef koymazsam yıl içerisinde çok geri kalıyorum. Eğer yıl sonuna yaklaştığım halde hedefim dolmadıysa hemen bir yunan klasiği alıyorum ya da platon.. Hani içerik ağır ama sayfa sayısı az

Çok daha kötü olursam 9 yaş altı kitapları da listeme dahil ediyorum

Vikitap bana göre değil. Ortam sanki mal varlığı yarıştırması gibi geliyor bana. İçim ısınmadı... O yüzden benim yarışım kendi kendime.

[Ryld Argith]

Bende hedef koyma uygulamasını aynı Editör'ümüz gibi kullanıyorum . Kafamdan ortalama bir sayı uyduruyor, bu şekilde bir kaç yıl sonunda kendimle ilgili bir bilgi edinmeyi amaçlıyorum. Çünkü hangi kitabı ne zaman okuduğumu unuttuğum çok oluyor. Hem bence 1 yılda ne kadar okuduğumuzu görmek çok eğlenceli bir şey

Yani belkide Hazal ablanın belirttiği sorunu çözmek için o hedef yerine yazılan rakamı "hedef" olarak görmektense sadece o programı çalıştıracak bir basamak olarak görmeliyiz. Şahsen ben birazda bu şekilde hedef koyuyorum

Okuma listesi konusundaysa öyle uzun soluklu bir liste yapmak içimi karartacağından okuduğum seriyi yarıladığımda sonrasında okuyacağım 2 seriyi belirlemekle yetinirim

Not: Mal varlığı yarıştırması gerçekten güzel bir benzetme olmuş Mercan

[kahlan amnell]

Okuma hedefini ben de okuduklarımın kaydını tutmakta kullanıyorum. Böylece mesela, bir çevirinin/redaksiyonun ne kadar uzun zaman süründüğünü görebiliyorum

[Quid Rides]

Okuma listesi yapıp onu kullanmak özellikle kurgu kitaplarda benim okuma hızımı kesebilecek birşey olabilir. Çünkü o dönemde nasıl hissediyorsam ona uygun şeyler okumak istiyorum. Ama iş kurgu dışı kitaplara geldiğinde (henüz başlayamadım daha yeni oluşturdum) bence belli konular etrafında toplu okumalar yapmak o konu hakkında bize daha nitelikli bilgi kazandırabilir çünkü serpişrilmiş okumada bilgi kayıpları artar ve okumakta olduğumuz kitapla bağlantı olasılığı azalır. Bu sebeple bence bu tarz kitaplara bir liste şeklinde yaklaşılmalı kurgu kitaplarıylada onlara eşlik edilmeli. Şahsen bazen üçü beşi aşıp (birazda işi abartıp) fazla sayıda kitabı aynı zamanda okuduğum zamanlar oldu. Nasıl mı? Okumakta olduğum temel bir "bilgi" kitabının yanına beni okumaya teşvik edecek ve zevk almamı sağlayacak bir kitap koyuyorum. Bazen öyle zamanlar oluyor ki ikisinide o an okumak istemiyorum ve yeni bir kitaba başlayıp (genellikle kriz şeklinde olur oturup yüz/yüz elli sayfa) okurum. Bu üçü devam ederken (en fazla üçte sabitlemeye çalışıyorum ama) kitapçıda gördüğüm bir kitap ilgimi çekebiliyor ve eve gidene kadar zaten kırk elli sayfa okumuş oluyorum. Bu böyle uzar gider ama sanırım ne demek istediğimi anladınız.

Benim okuma tarzım bu öbür türlü yıllık liste çıkarmak beni kitapçılara gitmekten alı koyar ve belki zamanı geldiğinde o kitabı okumak istemem.

[Light]

Okuma hedefi koymak çok mantıksız bir şeydir bana göre. Kitabı nesnel olarak görmemeli. Bu eylem bir eseri kitap/sayfa sayısı olarak her eserle aynı gören bir düşünce akımına zemin hazırlıyor ve dolaylı olarak yol açmaya başlıyor, bu kesinlikle yazara saygısızlık. Şu, şu kadar kitap okumuş veya ben senede beş yüz kitap okudum ve bilgi sahibiyim gibi düşünce şekilleri kibirli ve hastalıklı düşünceler. Amaç düşünce açımızı genişletip zihniyetimizi daha üst seviyelere taşımak değil mi? Eserleri bu şekilde daha çok anlayıp çok daha fazla yönden zevk almaz mıyız? Amaç tabii ki de insanın kendisini tatmin etmesi, ama bilinçli şekilde.

Önemli olan eseri anlayabilmektir, bu kurguyu anlayabilmekten geçer ve bunun için de zamana yayılması gereken eserler vardır. Ben yazarı anlayabilmek için okurum, amacım derine inmektir. Bu şekilde hem yazarın kattıklarından dolayı bir hayatlık daha tecrübe ediniriz hem de okuma eyleminin amacından sapmayız. Ayrıca düşüncelerimiz derinleşeceğinden, empati yeteneğimiz artacağından dolayı insanlığımızın gereğini de daha çok arttırmış oluruz ve buna bağlı olarak daha yaratıcı ve bana göre daha başarılı olabiliriz.

Hedefi "Kendime ne katabilirim?" Sorusunu sorarak koymalıyız, zira alabileceğimiz zevk ve tatmin bununla doğru orantılı olarak artar. Kitabın içindeki yüzeysel şeyler akılda ne kadar kalacak ki? Akılda kalacak olan yazar olacak ve yazarı anlamamışsak okumanın göz kaslarını geliştirmekten başka faydası da olmayacaktır.

Ama okuma listesini sıra belirlemeden yaparsak en azından sıkılmayız. Sıkılmamak ve analizleri daha düzgün yapabilmek için birden çok türde okumakta fayda var fakat benim için türden çok yazarların stili vardır. Sıra belirlemediğimizde istediğimizi okuduğumuzdan daha rahat ve ufkumuzu açmaya daha meyilli oluruz. Okumak için okumanın da önüne geçmiş oluruz.

Burada çok çok tecrübeli ve başarılı büyüklerim var. Bana yol gösteriyorlar ve ilham veriyorlar. Umarım yorumum ukalalık olarak algılanmaz.

[oguzkaan]

Le Guin (hem bu forumda, ülkemde ve dünya(m)da) oldukça sevilen bir yazardır. Metis Yayınları tarafından çıkarılan Kadınlar Rüyalar Ejderhalar adlı seçkisinde bir makalesinde;

Savaş ve Barış'ı veya Yüzüklerin Efendisi'ni okumak bir "iş" değildir, sadece zevk için yapılabilir bu.

Bunu yazarak okumanın -özellikle kurgu- zevk olduğu konusunda bir fikir birliğine vardığımı göstermek isterim.

Liste ve hedefler konusunda ise açıkçası bu konuda oldukça uç bir bireyim. Ayrıca bu tarz yaklaşımların öznel olduğunu düşünüyorum. Kendi yöntemimin iyi karşıdakinin ise kötü olduğunu belirtmek gibi bir amacımda yok.

Bir çok kitabın yayın evi, çevirmeni, basım yılı gibi özelliklerini yazdığım bir Excel dosyam var. Bu bir çok türü -fantastik, bilim kurgu, dünya edb., Türk edb. gibi- ve  bunları sıraladığım bir çeşit puanlama sistemimde var. Okumadan önce kitap hakkında iyi bir yorum duyduğum veya okuduğum zaman listenin üst sıralarına gidiyor. Eğer yazarın okuduğum bir kitabını beğendiysem yine diğer kitapları da listede üst sıralara tırmanıyor. Böylece elimde beni çok uzun süre idare edebilecek bir veritabanına sahip oluyorum.

Yıllık hedefler koyma konusuna gelirsek biraz daha farklı düşünmek ve geniş bir yelpazede okumak adına, sene başında hedefler belirliyorum. Mesela, 2014 yılı için;
-10 Türk Edebiyatı
-10 Dünya Klasiği
-10 Polisiye, Gizem
veya daha spesifik olarak;
-5 Rus yazar,
-5 Nobel Ödüllü yazar,
-5 II. Dünya Savaş'ı öncesi romanları
gibi temel hedefler belirleyip okuma planımı buna göre çiziyorum. Hedeflerim de bayağı spesifik olduğum için hile yapma imkanım da pek olmuyor. 

Okumayı zevk olarak görsem bile planlı ve hedefli olmayan bir uğraşın istenilen amaca ulaşamayacağını düşünen birisiyim. Teşvik etme bakımından listelerin ve hedeflerin de oldukça etkili olduğu görüşündeyim.  Ayrıca yıl sonunda okuduğum, hakkında notlar tuttuğum kitapları gözden geçirmek, kütüphanemde kalmasını istediğim eserleri belirlemekte oldukça eğlenceli oluyor.

Okuma konusunda ise genellikle 3 kitabı bir arada okumaya çalışırım. Bilimkurgu veya fantastik bir kitap, yabancı veya Türk bir yazarın romanı ve kurgu olmayan ilgimi çeken, okumam gereken bir kitap olur. Klasik kitapları genelde kindledan okurken, fantastik veya bilimkurguyu ise matbu bir baskı edinip okurum. Kurgu kitapları ise duruma göre değişkenlik gösteren bir rutinim var.

Benim için uzun bir yazı olmuş. 

[Cummings]

Ben genelde "şu ay içinde, şu kadar kitap okuyacağım" diye kendime hedef koyarım. Mesela bir ay içinde 5 kitap bitirme hedefi koydum kendime. O bir ay istediğim, arzuladığım herhangi 5 kitabı okur, bitirmeye çalışıyorum. Amacım kitap okuyarak zaman geçirmek ve yeni şeyler öğrenmektir. Bu amaçtan hiç sapmadım.

[cankutpotter]

Doğrusu ben doğaçlama takılırım. Bir kitabı sipariş edip okuyamadığım olmuştur mesela, aslında kitaplığımda böyle kitaplar var, Genelde o an ne istiyorsam onu okurum, liste çıkarmak, hedef koymak bana göre şeyler değil; okurum ve bitiririm, sonra diğer bir kitaba geçerim. Ama düzenli olarak takip ettiğim serilerde iş değişir, çıktığı an alırm.