Konu: Neden Spoiler Verilir?

[Oliver_]

Uzun zamandır aklımı kurcalayan bir durum var. Galiba bir okurun en nefret ettiği şey okumadığı bir kitaptan spoiler yemesidir. Hepimiz bu konuya dikkat ediyoruz. Birisi spoiler verdiği zaman büyük tepkiler gösteriyoruz. Ancak bazı eserler var ki çoğu insan o eserlerden spoiler vermeyi umursamıyor. İlk aklıma gelenler Yüzüklerin Efendisi ve Harry Potter. Sanki herkes okumuş gibi bu kitaplardan çok rahat spoiler veriliyor. Bunu sadece burası için demiyorum. İlk olarak Instagram hesabımdan yazmıştım. Zaten orada gördüklerim sonucu böyle bir soru soruyorum. Instagram'da hikaye bölümü var. Bazı kişiler orada direkt "...'nın ölümüne çok üzüldüm." yazabiliyor. Ama bunu sadece Harry Potter ve Yüzüklerin Efendisi için yapıyor. Son günlerde burada da bu tip durumlar oldu.
Yeni bir nesil yetişiyor. O eserlerin hiçbirini okumamış bir nesil. Ancak hiç kimse spoiler vermeyeyim diye düşünmüyor.
Bu serilerden spoiler verilmesinin nedeni ne acaba? Süre mi? Filminin çıkması mı? Dune serisini ele alalım. Eski bir seri ve filmi çıkmış durumda. Birisi o kitaptan spoiler verse herkes tepki gösterir. Neden Yüzüklerin Efendisi'nden spoiler verildiği zaman bu tepki gösterilmiyor?
Bu durum benim sinirime dokunuyor. Bu eserlerden rahatça spoiler verme nedeninizi yazabilir misiniz?
Not:Umarım konu doğru bölümdedir.

[Ozymandias]

Doğru tespit. Herkez tarafından bilindiği düşünülerek verilen spoilerlar ki gerçekten neredeyse herkez biliyor bilmeyen de hiç ilgilenmediği için genelde. Yeni nesilin'de bu eserlere merakı fazla değil gözlemlediğim kadarıyla. Bence masumlar.

[Guy Fawkes]

Bence sen algıda seçicilik yapıyorsun. Ama sana hak veriyorum spoiler konusunda, çok can sıkıcı bir durum. Ancak sadece bahsettiğin iki eserde yok bu durum. Tabii ben kendi çevreme bakarak söyledim bunları. Çevremdekiler daha çok genç nesilden, bi' farklılık olabilir.

[Oliver_]

Doğru tespit. Herkez tarafından bilindiği düşünülerek verilen spoilerlar ki gerçekten neredeyse herkez biliyor bilmeyen de hiç ilgilenmediği için genelde. Yeni nesilin'de bu eserlere merakı fazla değil gözlemlediğim kadarıyla. Bence masumlar.

Herkes tarafından biliniyor şeklinde düşünülerek spoiler vermek saçmalık bence. Ülkemizde okuma oranı ortada. Çoğu kişinin konu hakkında bile bir bilgisi yok.
Bana göre de yeni nesil kitaplara daha meraklı. Küçücük bir araştırmayla bu kadar spoiler yerlerse şevkleri kırılabilir.

Guy Fawkes ben sadece bu iki eserde böyle bir rahatlık gördüğüm için dile getirdim. Çoğu kişi diğer eserlerde daha dikkatli davranıyor.

[Guy Fawkes]

Anladım. Şahsi fikrim ikisinin çok popüler olması. İnsanlar popüler olanı konuşmayı sever. Spoiler falan da dinlemiyorlar işte.

[Ozymandias]

@Oliver_

Olayı biraz takıntı yapmışsın gibi duruyor. Basit bir yanlışı büyütüyor olabilir misin ?

[Oliver_]

@Oliver_

Olayı biraz takıntı yapmışsın gibi duruyor. Basit bir yanlışı büyütüyor olabilir misin ?

Bunun takıntıyla ne alakası var? Karakterlerin öldüğünü söylemeyi basit bir yanlış olarak görüyorsanız zaten ne dediğimi anlamamışsınızdır.

[Bay_Karamsar]

Popüler olmaları yanlış algı oluşturup "Herkes biliyordur zaten." yanılgısını doğuruyor olabilir.

Ayrıca, sosyal medya üzerinden iletişime geçerken düşülen yanılgıları da unutmamak gerek. Herkesin ulaşımına açık platformlarda mesaj paylaşırken, paylaşımların paylaşılan içeriğe hakim kimseler olduğu yanılgısına düşülebiliyor.

Genelin kolayca ulaşabileceği biçimde tasarlanmış ortamlara uygun olmayan iletişim tarzları da var. Tanıdıklarla ya da kişisel alan içerisinde sohbet yapma alışkanlıklarını koruyarak paylaşım ve görüşlerde bulunmak bu ve daha feci sonuçlara sebebiyet verebiliyor.

Benim teoriler bunlar.

[Ozymandias]

@Oliver_

Olayı biraz takıntı yapmışsın gibi duruyor. Basit bir yanlışı büyütüyor olabilir misin ?

Bunun takıntıyla ne alakası var? Karakterlerin öldüğünü söylemeyi basit bir yanlış olarak görüyorsanız zaten ne dediğimi anlamamışsınızdır.

Anlayamadım. Anlamaya çalışıyorum. Yüzüklerin Efedisini önemli yapan birçok özelliği var. Hangi karakterin öldüğünden çok daha önemliler. Spoiler'la ilgili kötü anılarınız mı var ?

[Guy Fawkes]

Zamanında gidemediğin ama yıllardır gitmek istediğin bir film olduğunu düşün. Günün birinde bu fırsatı yakalıyorsun ve sinemaya gidiyorsun. Salona giriyor, filmi izlemeye başlıyorsun. Filmi o kadar heyecanla ve merakla seyrediyorsun ki yerinde duramıyorsun. O gün şirkete gitmedin. Birçok fedakarlık yaptın, sırf filmi izleyebilmek için. Tam sonlarına doğru ön sıradaki küçük bir çocuk sana dönüyor ve filmin sonunda olacakları söyleyiveriyor. Bir de mesaj geliyor telefonuna, şirketten kovulduğuna dair. Neler düşünebileceğini bir hayal et

Spoiler yemek böyle bir şey. Düşün, yıllarca bir kitabı okumak, bir filmi seyretmek için merakla bekleyen insanlar var. Yani böyle bir durumda kalmak hiç hoş değil. Kafana sıksalar daha iyi Spoiler'in iyisi kötüsü de olmuyor ne yazık ki.

[yaprak.onur]

Ben şu şekilde düşünüyorum: Harry Potter ve Yüzüklerin Efendisi döneminde o kadar meşhur oldular ki okumak / izlemek isteyecek kesimden okumayan / izlemeyen kalmamıştı. Bu da spoilerların artık açık ve rahat bir şekilde konuşulabileceği bir dönem yarattı. Diğer birçok kitap / film için bunun geçerli olmamasının sebebi aynı yaygınlıkta bilinirliklerinin olmaması.

Yaklaşık 5 -6 senelik bu dönem boyunca özellikle bu iki kitap / film için spoilerlar gönül rahatlığıyla kullanıldı, onlar için spoilerların düşünülmediği bir kültür gelişti. Elbette bu noktada yeni gelecek nesil, o insanların da süprizlerin keyfini yaşayarak okumak / izlemek isteyecekleri hesaba katılmadı. Şimdi o yeni gelen nesilin bu eserlerle henüz karşılaşmadıkları için spoiler yememek için savaşması gerekiyor; bu savaşı veren, buna tepki gösteren kişi sayısıyla birlikte spoiler vermeler de azalacaktır.

[estorn]

Bununla ilgili ufak bir anım var, onu anlatayım, belki sorunun cevabını bulmakta yardımcı olur.

Star Wars Force Awakens'ın yeni gösterime girdiği zamanlar. O sıralar film, dizi ve animelerle ilgili aksesuar, figür ve tişört gibi ürünler satan bir dükkanda çalışıyorum. Akşam saatleri, lise yıllarının sonlarında ya da üniversitenin ilk yıllarında olan iki müşteri geldi dükkana, ürünlere bakınıyorlar. Star Wars'la ilgili ürünleri görünce, biri diğerine yeni filmi seyredip seyretmediğini sordu. Sorulan kişi seyretmediğini söyleyince, filmle ilgili malum devasa spoiler'ı patlattı soran kişi. Ben de henüz filmi seyretmemişim, Star Wars'a çok düşkün değilim ama, insan seyretmek istediği filmle ilgili spoiler yemek ister mi? İstemez, ben de istemiyorum, dediğim gibi akşam saatleri, karnım hafiften aç olduğu için şekerim de düşmüş biraz, sinirlendim açıkçası, muhabbetlerine dahil oldum:

-Yaptığın şey çok ayıp, çocuk filmi seyretmediğini söylüyor, zart diye söylüyorsun.
+Seyretseymiş abi, iki hafta oldu film gösterime gireli. Gıcıklıksa da gıcıklık, ben söylerim.
-Ama dükkanda başka müşteri de olabilirdi, henüz seyretmeye vakit bulamamış olabilirdi. Ben de seyretmedim mesela, alacağım keyfi bozmuş oldun.
+Olsun, film gösterime gireli iki hafta oldu, artık spoiler sayılmaz.
-E ben haftada altı gün, günde de 10 saat buradayım. Herkesin boş vakti senin kadar bol değil ki. Ayrıca nasıl "2 hafta oldu, spoiler olmaz" olabiliyor. Mesela 50 yıl önce yazılan bir kitabı sen daha yeni okuyacaksın diye sana o kitapla ilgili bilgi versem spoiler olmayacak mı? Ya da 80'lerde çekilen bir film, üzerinden 30 sene geçti diye spoiler olmayacak mı? Var mı böyle bir anlayış yani?

Falan filan. Kendisi sonra "Haklısın abi" sularına geldi ama ben eminim bu "gıcıklığı" hala severek yapıyordur o arkadaş. Dükkanda spoiler yüzünden birkaç kez kavga çıkıyordu, onları da gerekirse başka zaman anlatmak için saklı tutuyorum

[Bay_Karamsar]

@estorn: Bu anı aynı zamanda bir "bencillik" hikayesi  de

Mesajları okuyunca ulu orta konuşulan spoilerın tehlikesi hakkında içime bir kurt daha düştü: Özeti de geçtim, sadece içerdiği spoilerı bilerek kitabı/filmi bildiğini ve bu yüzden kitabın/filmin okunmasına/izlenmesine ve spoilerı bilenin de okumasına/izlemesime gerek olmadığı gibi fikirler yaygınlaşmaz umarım .

[Sindella]

Spoiler her zaman kötü birşey olmayabilir diye düşünüyorum. Tamam, sizin anlattıklarınıza bakıldığında gerçekten sinir bozucu bir eylem gibi ve haklısınız bu konuda fakat kendime spoiler hep kötü sonuçlar mı doğurur diye sorduğumda bir türlü evet diyemiyorum. Spoilerin iyisi mi olur? Bence olur. Şimdi iyi spoileri anlatmaya çalışacağım size...

      İyi spoiler başlamadığımız belki başlamayı bile düşünmediğimiz bir kitaba başlamamıza sebep olabilir. Mesela arkadaşlarınız arasında geçen bir Zaman Çarkı muhabbetine denk gelseniz ve bu kitap hakkında birşey bilmemekte olsanız, muhabbeti dinlerken bir çok spoiler yemenize karşı Zaman Çarkı'na olan merakınız ve ilginiz artar belki de bir gün kitabı alıp okursunuz. İyi spoilere başka bir örnek vermem gerekirse Yüzüklerin Efendisinin ilk kitabının başlarında oldukça sıkılmıştım ve okumayı bırakmayı düşünmüştüm. Bunu arkadaşıma söylediğimde kitabın ilerisinde olucak birkaç savaşı kısaca anlatmıştı ve bunun merakı beni kitabı bitirmeye teşvik etti.

    Her spoilerı kötü görmek hatadır. Sonuçta bir filme başlamadan önce fragmanı açıp biraz spoiler yemeyi kendimiz tercih etmez miyiz?
 
 

[Bay_Karamsar]

@Sindella: Kast ettiğinizi anlıyorum. Bazen bir kitaba veya filme başlamadan önce hakkında bayağı önemli noktalarda bilgi sahibi olmuşumdur. Mesela, Pinokyo'nun ve Peter Pan'in kitaplarını okumadan önce farklı uyarlama ve yorumlarından haklarında fazlaca şey biliyordum. Ama bu, asıllarını merak etmeme ve onları okumama engel olmadı.

Bazı spoilerlar konu özeti gibidir. Olayların nasıl o noktaya geldiğini veya karakterlerin nasıl değişime uğradıkları, spoiler özelliği taşıyan anlardan daha önemlidir.

Lakin bazı spoilerlar öğrenilir öğrenilmez okurun veya izleyicinin keyfini kaçıracak özellikler gösterir. Çünkü okurda veya izleyici üstünde yaratılmak istenen etki, bu spolilerların hikaye içerisinde öğrenilmesiyle ortaya çıkar. Bu tip spoilerların yakın zamandaki örneği Arrival filmidir (ona kaynaklık eden öykü de öyle).

Bir de konu başlığının açılmasına sebep olan durum söz konusu: Spoiler öğrenmek istemeyen birine talep etmediği halde spoiler vermek. Bunlar sizin de belirttiğiniz gibi okumaya/izlemeye şevklendirici minik spoilerımsılar da olabilir, okumayı/izlemeyi anlamsız hale getirecek büyüklükte öneme sahip spoilerlar da. Spoilerın verileceği kişiye baştan uyarıda bulunulması veya da öğrenip isteyip istemeyeceği baştan sorulmalı.

Genel olarak dert yanılan: Spoiler vermeden önce, spolier verecek tarafın spoilerdan habersiz kişileri uyarmaması. Ya da karşı tarafı hiçe sayarak spoiler vermeye başlaması.

Bende de bazı spoiear türlerine karşı bağışıklık vardır. Ne olduğundan çok, nasıl ve ne biçimde olduğunu dikkat ettiğim için bir yere kadar spoilerımsı ayrıntılara takılmadığım olmuştur. Ama konuşma esnasında spoiler verilecekse önceden uyarı veya anlaşmaya gidilmesinden yanayım. Çünkü herkes benim veya sizin gibi spoilera karşı benzer bakış açısına sahip değil. Kimisinin hevesini baltalamak için öğrendiği tek spoiler yetiyor. Bir kitabı veya filmi yarım bıraktıktan sonra, gerisine devam etmesi için ona bilinçli olarak spoiler verilmesini anlayışla karşılarım. Bazen kişinin devam edip etmeyeceği alacağı spoilera bağlı olabilir. Bazı spoilerlar, belirttiğiniz gibi kitaplara veya filmlere başlama sebebi bile olabilir belki. Ama spoiler verilecekse, öğrenip öğrenmeme hakkımın da olmasını isterim .

Film fragmanlarına gelirsem: Artık yapımcılar bu konuda ellerine yüzlerine bulaştırmış vaziyette gibiler. Zaten kimi sinefil sırf bu yüzden fragman izlememeyi tercih ediyor .