Konu: Kitap Tanıtımlarındaki Tekdüzeleşme

[bayramallanpoe]

Başlığa destan yazmamak için anafikri yazdım. Artık neredeyse sürekli görür hâle geldiğim için "yangın var," diye bağırmak istedim. Örnek, "Dünyaların Savaşı'nı beğendiyseniz bu roman tam size göre!" Ya kitap tanıtımı değil de sanki Google'ın arama motoru gibi. Şunu beğenen bunu da beğendi, hele bunu beğenen şuna bayıldı. Game of Thrones sevenlerin seveceği bir kitap tarzındaki söylemlerin biraz da samimiyetsizleştiğini düşünüyorum. Olay iyice Spotify, Youtube'a bağlanıyor ama işin tuhaf tarafı bir şarkı, vidyoya üç beş dakika harcarken kitaba günlerimizi gömüyoruz. İçeriğini anlatıp, kısa bir eleştiri yapılsa, en azından kendim yazarken buna dikkat ediyorum, okurun ne bekleyeceğini söylese daha mantıklı. Veya "Ben şu, bu, o kitapları beğendim ama bu nedense beni sarmadı," diyerek ortak beğenisi olan insanlara yönelmek daha mantıklı olabilir. Yordu beni bu kategorileştirmeler, bir de artık tür olarak Game of Thrones sevenler ya da Stranger Things sevenler çıkacak diye korkuyorum. Ne de olsa postmodernist çağda yaşıyoruz.

[Bay_Karamsar]

Türlü sebepler sıralanabilir. (Hadi anlat, Bay Teori ! )

-Huyu, suyu, zevkleri bilinmeyen bir başkasına kolayca fikir edindirme.

Herkesin bildiği ya da fikir sahibi olduğu düşünülen eserlerden karşılaştırmalar yaparak tanımlamak pratik geliyor. Bilinmeyeni bilinen üzerinden örnekleyerek anlatmak sıkça başvurulan bir yöntem. Günlük hayattan örneklerle fizik ya da matematik anlatmaya benziyor.

Kurgu içinse bu pekte geçerli değil. Bilinmezi bilinenle açıklamak için önce bilindiği düşünülenin biliniyor olması şart. Klasikler veya popüler kitaplar herkesçe biliniyor diye bir kural yok. Dünyalar Savaşı'nı bilmeyen birine "Dünyalar Savaşı'nı sevdiyseniz..." diye başlayan tanımlamalarda bulunmak manasız olacaktır.

-Onu seven/sevmeyen, bunu da sever/sevmez algısı.

"Bilimkurgu mu aradığın? Uzaylılı falan yani? Şu Dünyalar Savaşı gibi. Tam sana göre." ya da bu örneğin tam tersiyle sıkça karşılaşılıyor. Bazı kurgular örnektekini çağrıştırabilir. Bu karşılaştırmanın sorunu, "Ortaklıkları varsa, karşılaştırmaya tabii tutulabilir" iması. Bazısı örnek gösterilenin, kötü kopyası, esinlenmişi ya da aynı temayı işlemişi olabilir. Ne olursa olsun içerik ve sunulanlar yönünden ikisi de kendine özel kalır. Aynı kulvarda benzer hedefleri olsa da böyledir. Uzaylı istilası, sebep, gelişme ve sonuç bakımından farklı farklı olabilir. Ve bunların okurda yarattığı etki, özel ve genel değişkenlerin etkisiyle iyi ile kötü arasında gidip gelebilir.

Ne kadar benzeşme olursa olsun, her karşılaştırarak tanımlama, elmayla armudu kıyaslamaya benzer.

-Çarpıcı reklam!

İllaki reklamcıların reklam sloganı kullanmasına gerek yok. "Dünyalar Savaşı gibi!" demek, lafı uzatmadan övgü ya da duruma göre yergi için kullanılabilir. Burada da karşılaştırmayı yapanın, bu karşılaştırmayı hangi gerekçelere dayanarak yaptığını açıklaması gerekiyor.


Bunların kökeninde,sanal ortamın koşulları gözetilmeksizin fikir beyan edilmesine bağlıyorum. Bazen, dost meclisindeymiş, sadece yakın çevresinin anlayacağı kodlamalara sahip kısa ve doğrudan yorumlarda bulunulabiliyor. İnternetin herkese açık olduğu ve herkesin o kadar kişisel kodları anlayamayacağı düşünülemeyebiliyor. Çünkü kişisel çevre, kısa cümlelerimizin anlamını hemen anlayacak kadar cümleyi sarf edeni tanıyor; internettekilerse tanımıyor.

"A'yı sevmişsen/sevmemişsen, B'yi seversiniz/sevmezsin." tanımı, tanım sahibinin A hakkındaki tüm duygu ve düşüncelerini bilen biri için kısa ama anlamlıdır. Lakin tanım sahibini tanımayan için bu kısa cümlenin değeri yoktur. Hatta tanım sahibinin örneklediği A hakkında fikri olsa dahi değersiz olabilir. Çünkü A, fikir edinmek isteyen için farklı, fikir beyan eden için farklı olabilir.

Tanıdıklar arasındaymış ya da sihirli cümlelerden bahsedince her şey anlaşılacakmış gibi yapılan yorumlar bu ufak ama önemli noktaları atlıyor. Anlaşılmayınca "Fikir benim, sanane!" bahanelarine sığınanlar çok Elbette fikir onların. Buna itiraz eden yok. Niyet onlara ait fikirleri öğrenmek. Lakin fikrin ima edilişi, fikri ifade edenin anlam sınırlarına hapsedildiğinden anlamsız gelebiliyor Bazı şeyler için Daha fazla açıklama gerekiyor.

Tamam, hepimizin zamanı kısıtlı; ayrıntılı ve anlaşılır yorumlar yazmak çaba gerektiriyor. Ama kısa ve öz olayım derken, başkasına anlam ifade etmeyen yorumlarda bulunmak, yine zaman kaybından sayılmaz mı ? Bu, kişinin farkında olmadığı bir tür itibar kaybı yaşatmaz mı? Yararlı olduğunu düşünürken, aslında yazdıklarının dikkate alınmaması gibi  ?

[bayramallanpoe]

Abi 'sadece şunu beğenen buna aşık' oldu tarzındaki söylemlerle bitse; adam o kadar arka kapak yazısı yazmış ki kapağa sığmayacak neredeyse, ama bir de "Game of Thrones sevdiniz mi? Hah bu kitap aradığınız şey olabilir!" demekten de geri kalmıyorlar. Ya da iyice elmayla armudu kıyaslayıp "Bright filmindeki o gerçekçi şehir fantazyasını mı arıyorsunuz? E daha ne duruyorsunuz, bu kitabı alınsana!" diyorlar.

[VeRMiNaaRD]

Bunu pegasus ve ithaki çok yapıyor sinir oluyorum. Geçen Dune serisi için de bir pohpohlama yapmışlardı falanca kitapla kıyaslanacak tek kitap gibilerinden sinir olmuştum. Artık yapılan yorumları hiç sallamıyorum. Bu forumda da birçok kitabı anlam veremediğim bir şekilde yere göğe sığdıramıyorlar alıp okumaya yelteniyorum verdiğim paraya acıyorum. Çoğu editor yazar çevirmen yayınevi çalışanları burada takılıyor sırf destek olalım düşüncesiyle yaptıklarını varsayıyorum.

[bayramallanpoe]

Böyle şu, şu, şu diye parmakla göstermek değil de bunu bizdeki yayınevlerinden önce yurtdışındakiler yapmaya başladı. Garpçılık asırlar geçse de eskimeyecek bir ideoloji galiba.
Buna benzer bir başka husus da 'Tolkien tarzında bir roman' tarzı başlıklar, ki bunların yazara da hakaret içerdiğini düşünüyorum. Tolkien özentisi olup kendi tarzı olmayan bir yazar, demek bana göre ama bu da bir başka satış politikası. Tuhaf.

[Bay_Karamsar]

Bence, o tür reklamsal-benzetmelerle fikri mülkiyet hakları ihlal ediliyor. İsimden nemalanmak gibi bir şey. Bu reklamla tanıtıma çıkan hikayenin hanesine kafadan bir eksi puan ekletiyor. Forumda da konusu geçmişti. Yerli yazarlardan biri, kitabının kapağında "From the world of J. R. R. Tolkien" tanımını kullandı, kitabı için. Yurtdışı olsa davalık olunacak bir tanım-reklam. Başka eserlerin adını anarak tanıtma, sadece tuhaf değil, aynı zamanda ticari risklerde barındırıyor.

[bayramallanpoe]

Tolkien'in ismi telifli değil sanırım, ama mesela Harlan Ellison'ın ismi kesinlikle öyle. Kitabın fihristinde adının yanında minik bir copyright işareti var her daim.

[Bay_Karamsar]

Tolkien ismini kullanmaları sadece ününden değilmiş demek Yine de, Tolkien'in kaleminden çıkmamış bir işe "Tolkien Dünyası'ndan" yakıştırması yapmak hoş değil

[bayramallanpoe]

E tabi orası öyle. 'Tolkien dünyasından çıkma'nın altmetni, "Tolkien'inkinden daha iyisini yapamadık kusurumuza bakmayın, biraz da idare ediverin," şeklinde yorumlanabilir o zaman :/