Görme engelli arkadaşlarımız sesli betimlenmiş filmlerden keyif alabiliyorlar çünkü oyuncuların konuşmaları ve diğer sesler mevcut. Sesle anlaşılmayan kimi kısımlarıysa betimleme sayesinde zihinlerinde canlandırıyorlar; lakin çizgiromanda ses olmadığı için betimlemenin gerçek bir faydası olacağını sanmıyorum.
Aslında sesli kitaplar için de yurt dışında "full cast dramatization" denilen, her karakterin farklı bir oyuncu tarafından seslendirildiği, ve hatta sahnelerde belirli ses efektlerinin dahi kullanıldığı versiyonlar mevcut.
Dolayısıyla,, çizgi romanlarda da böyle bir tam kadro uygulamasının yapılmaması için bir sebep göremiyorum ben.
Bu vesileyle de "hırt"lığımın mazur görülmesini istiyorum. "Bir sebep göremiyorum", "böyle kesin olur" gibi cümleler kuruyorum; ama aslında konuşmaya çalıştıkça farkettim ki ne kadar bilgisizim/bilgisiziz bu konuda. Bu cahilliği bir an evvel atmaya çalışacağım.
SEBEDER iyi bir başlangıç noktası olabilir gibi geliyor bu noktada.
Bir de periyodik neşriyat'ın sözleri üzerinden bir soru takıldı kafama:
Acaba görme engelliler, sese mi yoksa dokunmaya yönelik eserleri mi daha çok tercih eder?
Kabartma alfabesinin yaygın olarak bilindiğini varsayabilir miyiz?
Çevrimiçi içeriğe nasıl ulaşılıyor? Örneğin, Kayıp Rıhtım sitesiyle etkileşim nasıl oluyor?
Sorularım da biraz cahilce olabilir, kusuruma bakmayın. Sadece bilgi edinmeye çalışıyorum.
Bir de Boğaziçi Üniversitesi'nin bir sesli kitaplar projesi vardı, onunla da bir şekilde bağlantıya geçilebilir sanki.
Şimdi buradaki bazı yanlış anlaşılan noktaları düzeltmek isterim. Ful cast dramatization benim en büyük hayalim öncelikle bunu söyleyeyim, Türkiye'de bu konuda çalışmalar yapmak istiyorum. Umarım olur.
Kabartma yazı elbette çok güzel bir şey ama şu bir gerçek: Kabartma yazılan bir kitabın yüz sayfası bile epeyce kalın oluyor. Normal basımda dört yüz sayfalık tek bir cilt, Braille basımda en az dört ayrı cilt oluyor. Ayrıca çizim konusunda bazı çalışmalar var evet; ancak yeterli midir bilmiyorum. Ayrıca Braille maliyeti bildiğim kadarıyla pek ucuz değil, gerçi kesin bir şey söylemeyeyim, dediğim gibi emin değilim. Normal bir roman evet ama çzgi roman ve kabartma anlaşılmayı daha da güçleştirecektir. Kabartma haritaları dahi anlamak yeterince kolay değil.(bu benim öznel yargım.)
Ben şahsen normal kitapları alıp taratıyorum ve word formatında ekran okuyucuyla okuyorum. Çizgiroman konusunda da çok büyük şeyler yapılması gerekmiyor. Çizimlerin yanına olabildiği kadar açık anlaşılabilir bir dille yazılacak bir betimleme işi çözecektir.
Sesli betimlemeye de şöyle açıklık getireyim: Sahne durdurulmuyor ya da betimleme bir blok halinde verilmiyor. Filmde veya dizide oaln olaylar olduğu anda dış ses tarafından anlatılıyor. Betimleme konuşmaların durakladığı, müziğin yükseldiği ve görsel öğelerin çoğaldığı yerlerde devreye giriyor. Olabildiği kadar kısa ve öz bir biçimde, yine de tüm detaylar verilebiliyor. Kanal D engelsiz.kanald.com.tr adresinde dizilerinin ve programlarının bu versiyonlarını bulunduruyor. burada birtakım örnekleri dinleyebilirsiniz.
Yukarıdaki Ful Cast Dramatization olayı ise aslında başlı başına bir proje, seslendirme stüdyolarıyla, film şirketleriyle ve yayınevleriyle görüşmek gerekir bunun için. Aslında yapılabilir, bizim okuduğumuz onca romanın yurtdışında bu tip versiyonları çok, insanlar trafiğe takıldığında bunları dinliyor. Bizim insanımız filme diziye meraklı aslında, bu Türkiye'de yapılsa kitap okumayan kimse kalmazdı bence. Bu herkese yönelik bir şey olurdu.
Ve çizgiromanlara da yapılıyor.
Peki benim de sormam gereken bir şey var, çizimler değişiklik gösteriyor diyorsunuz. Stiller mi, fiziksel görünüş mü, kıyafetler mi?
Düzeltme: Cevaplamadığım birkaç soru kalmış. Onları da eksik bırakmayayım.
Bilgisayara Braille ekran bağlanabiliyor, şahsen ben de isterim ama genel olarak insanlar ekran okuyucularla (Windows'ta Jaws ve NVDA, Mac ve İOS'ta Voiceover, Android'te Talkback) idare ediyor. Ben bir yıllık bir Mac kullanıcısıyım mesela. Kitapları da ya MP3 formatında ya da popüler dokuman formatlarıyla ekran okuyucular yardımıyla okuyabiliyoruz.
Getem ve Sebeder Boğaziçinden çıkma zaten, ortak çalışıyorlar. Ancak maalesef sesli okunmuş kitaplardan ziyade metin tercih ediyorum ben.
109 Yanıt
67255 Gösterim