Kitap, sinema, dizi, çizgiroman ve animasyon alemlerinde, saf şeytanlık peşinde koşanından, yüce amaçlar uğruna elini kirletenine kadar ki geniş yelpazede kötü/kötümsü/kötülüğe bulaşmış pek çok karakter ile karşılaşıyoruz. Kötü olarak varolan kötüler; belli gerekçelerden ötürü kötülük edenler; duruma göre kötü konumuna gelenler, kötü işlere bulaşmışlar; ve sayamadığım diğer kötü olma durumları. Kurgu içinde özellikle kötü olarak tasarlanmış karakterlerden bahsetmiyorum sadece. Çizginin görece iyiler tarafındayken kötü işlere karışıp kötü sonuçlara sebep olmuş kurgu karakterlerden de bahsediyorum.
Örneklerin edebiyat dışına çıktığının farkındayım. Kaynak sayısını arttırmak için örneklenebilecek alanı geniş tutmak istedim. İllaki benim yaptığım gibi her alandan birer örnek vermenize gerek yok. Aklınıza geldiği gibi paylaşın.
İlk ben başlayım:
Rocannon'un Dünyası (Kitap): Zgama. Güçlü bir zalim olduğunu göstermek için yaptığı abartılı hareketler aklıma rahmetli Erol Taş'ın canlandırdığı kötüleri getiriyor. Kalkıştığı onca maskaralığın ardında, iktidarının nüfuz edemeyeceği, edemeyeceği içinde eldeki iktidarı darmadağın edebilecek bilinmezi yok etme gayreti yatıyor. Liderlik vasfı tehlikeye düşünce, anlamadığına karşı, ne sihre ne ilime sığınmayarak -ve içinden bir "ama" geçirerek- bilinçli bir cahillik sergileyerek mücadeleye girişmek Zgama'nın yaptıkları.
The Black Hole (Film): Dr. Hans Reinhardt. Ömrünü karadelik araştırmalarına vakfetmiş bilim insanı. Evrendeki en gizemli kavramlardan birinin sırlarını açığa çıkarmak için yanıp tutuşmasını anlayabiliriz. Amacı güzel olsa da, keşfinin önüne engel konulmaması için yaptıklarının insanlıkdışılığı mazur görülemez. Çalışmalarının büyüsüne kapılarak insanlıktan çıkmış kötü portresi var karşımızda.
Star Trek The Next Generation (Dizi): The Drumhead bölümünden Amiral Norah Satie. Kaptan Picard'ın laflarını derleyerek şahsını özetlersek; iyi niyet maskesi altında, yakmak için cadılık ile suçlayacağı birilerini avlamaya çalışan bir avcı. Yanındakilere, görüşlerine uyum gösterdikçe sorun yaşatmayan; aksi olunca tüm hiddetiyle saldıran, sakınılası biri. Sabit inancı sebebiyle düşmandan başka bir şey göremez olmuşluğunda, sağduyulu adalet çağrısını dahi haklılığına gölge düşürmek için kullanılmış silah olarak algılayacak vaziyette. Evlerden ırak biri. Gerçekliğimizde de onun gibilerle karşılaşıyor ve hatta farkında olmadan onun gibi davranabildiğimizde olmuyor değil hani. Kurgu dünyadan gelen bir uyarı.
V for Vendetta (Çizgiroman): V. Sinema uyarlaması ile milyonların maskesini taktığı anarşistlik imgesi anti-kahramanımız V, evet. Neden mi? Onu büyüleyici yapan şeyle aynı aslında. Kendisinin de belirttiği gibi anarşizmin yıkıcı yarısında yer almasıyla, intikamı için bile isteye fena işlere kalkışması söz konusu. Ve bu vesile ile intikamının kapsadığı alanın, intikamın hedefindeki kişilerce sınırlı kalmaması var. Düşmanlarının, şahsına ve sevdiklerine işkenceler çektirten ideolojilerine düşman olması şaşırtıcı değil elbet. Buradan hareket ile başlattığı intikam hareketinin kapsamının sonuçları ise dehşet verici. V'nin düşman bellediklerinin yöntemlerini benimsemekle kalmayıp onlardan daha acımasız olabilmesiyle kazandığı her zafer ile; hedefinde olsun olmasın herkes kurban konumuna gelmekte. V çizgiroman sürecinde devleşirken, "kötüyle kötü olmak gerek" lafının kitabını yazıyor.
Fang of the Sun Dougram (Anime): Call Destin. Tv serinin bir diğer kötüsü olan Helmut J. Lecoque ile beraber, yönetmen Ryosuke Takahashi'nin daha sonraki yapımlarında da (Armored Trooper Votoms, Spt Laynzer, Panzer World Galient) görülen yardımcı kötü rolüne bürünmüş asıl kötücüllerden biri. Yönetmen Takahashi'nin bu kötülerinin kötülükleri; bir fikir, ideoloji ya da inancın kurucularının değil, ikinci kuşak ve sonrasındaki takipçilerinin, takip ettiklerini iddia ettikleri sistemin varoluş gerekçelerini ve yapısını anlamadan onu sahiplenerek asıl amaçtan sapıp yozlaşmalarına dayanmakta. Call Destin'de bu şablona göre, zamanında idealist devrim sempatizanı iken, kopan kıyamette çıkarcı casusa dönüşmüş biri. İdealist iken, ideal edindiklerinin tam zıddı birine dönüşüm. Kurgu dünya ile sınırlı kalmayan bir durum daha bizlere.