Konu: Hayvan Çiftliği - George Orwell

Aslında ütopik duran; ama temelde distopya izleri taşıyan bir George Orwell klasiği daha. İnsanların yönetiminden bıkan hayvanların isyanından sonra hayvanların başa gelmesiyle gelişen olaylar, zaten çoğumuzun gözlediği üzere gönderme yüklü nüanslarla dolu.

Stalin vb. kişilikleri ustaca eleştirmesinin yanında kitabın bence en iyi motiflerinden biri düzenlerin yozlaşmaya yatkınlığının çok iyi bir dille verilmiş olmasıdır. Ben buradan biraz da devrimlerin kurumsallaşmasını anlıyorum ki, bu durumlarda her düzen yozlaşmaya mahkum oluyor. Yaşayan her canlı kendi hırslarına yenik düşünce neticede kurulan her sistem köhner.

Zorbalıktan bıkanların kurduğu eşitlikçi düzenlerin giderek yozlaşması, insanların benliklerinde yatan bencilliği kontrol edememelerinde yatar. Hayvan Çiftliği'nde bu unsur göndermelerle çok iyi dile getirilirken, kitapta yer alan  "Bütün hayvanlar eşittir ama bazıları, daha eşittir." ifadesi de durumu tüm hatlarıyla açığa seriyor, zaten. Başlangıçta hayvan haklarının yer aldığı metinden geriye kalan bu yazı, yönetimlerin de nasıl yozlaştığına dair eleştirel bir ışık tutuyor.

İnsanın bu kitap hakkında yazdıkça yazası geliyor resmen. Okuduğum en iyi kitaplardandı kesinlikle.

[u.aslan]

Kitap çok fazla şey ifade ediyor. Kimine göre masal kimine göre eleştiri kimine göre siyasi bir kapışma... Buradaki yorumlardan bile karakterleri arayan okuyucuyu görebilirsiniz.Herneyse çevirmeni taktir etmek gerekir lakin önsöz keşke sonsöz olsaymış dedim kendi kendime. Çünkü önsözü okursanız daha en baştan kitabı okumuş oluyorsunuz. Tek canımı sıkan bu oldu.

Spoiler: Göster

Devrimde yapsalar koyun sürüleri olduğu sürece bataklıktan kurtulamazsınız ve sonucunda "tüm insanlar eşittir ama bazıları daha eşittir" diyor yazarımız. Komünizm nasıl diktaya dönüşür gözler önüne seriyor.

[sun wukong]

şu arkadaşın geçtiği özet okumaya değer.

Spoiler: Göster

Hayvan Çiftliği: Bir Peri Masalı
Yorum bırakın Posted by beserb 04 Ekim 2013

Geçtiğimiz hafta evde temizlik olmasından mütevellit kendimi Kadıköy’e attım. Daha önceki yazılarımdan birinde bahsettiğim arızalı notebooku tamire bıraktıktan sonra biraz dolanıp zaman öldüreyim dedim. Ancak zaman dediğimiz şey ihtiyacınız olduğunda intikam alıyormuşcasına akıp giderken ihtiyacınız olmadığında olduğu yerde duruyor. Hal böyle olunca rıhtım tarafındaki Alkım’a girip kitaplara göz attım. Aslında kafamda H.G.Wells’in Zaman Makinesi’ni okumak vardı ancak ne kadar aradıysam da raflarda göremedim. Tam “neyse lan gidiyorum ben” diye kapıya yöneliyordum ki yakın zamanda Mert karşimin önerdiği Hayvan Çiftliği gözüme ilişti.

Daha önce George Orwell’in 1984′ünü okumuştum. Distopya sever biri olarak benim için özel bir yere sahiptir. Hayvan Çiftliği’ni distopya olarak değerlendirmek ne kadar mümkün bilmiyorum ama 1984′te olduğu gibi bir sistem eleştirisi mevcut. Kitap, Stalin dönemi komünist Rusya’sına bir taşlama olarak yazılmış. Hatta bu nedenle Amerikan okullarında anti-komünist propaganda amacıyla uzun yıllar okutulmuş.

Kitap Bay Jones’un (Rus çarı) sahibi olduğu Beylik Çiftlik’te (Çarlık Rusya) Büyük Reis (Marx)’in yaptığı konuşmayla başlıyor. Bir süre sonra hayvanlar domuzların önderliğinde ayaklanıp çiftliği ele geçiriyor ve adını Hayvan Çiftliği (SSCB) olarak değiştiriyor. Tüm hayvanlar özgürlüğün verdiği heyecanla elbirliği ederek çiftliğin işlerini görüyorlar ve 7 emiri (komünist manifesto) oluşturuyorlar. Lakin kısa bir süre sonra domuzlar arasından çıkan 2 önderin davranışları bu 7 emirin dışında işlemeye başlıyor. Bu liderlerden Napoleon (Stalin) ve Snowball (Troçki) sürekli olarak fikir ayrılığına düşüyor ve bunun sonucu olarak bir gün Napolean o güne kadar yetiştirdiği ve herkesten sakladığı köpekleri (KGB) Snowball’un üzerine salarak çiftliğin dışına kaçmasına sebep oluyor ve diktatörlüğünü kurmuş oluyor. Napoleon’un aldığı kararları Squealer (Pravda gibi propaganda birimleri) isimli domuz diplomatik diliyle ve laf ebeliğiyle diğer hayvanlara kabul ettiriyor. Zaman ilerledikçe hayvanların yaşam şartları daha da ağırlaşarak Beylik Çiftlik zamanından daha kötü bir hale geliyor. Fakat yapılan propagandanın etkisiyle hayvanlar hatırladıkları geçmişten bile şüphe eder oluyor. Bunun üstüne bir de Napoleon’un zalimliği eklenince hiçbiri karşı çıkmaya cesaret edemiyor. İlk zamanlar düşman bellenen insanlarla ticaret yapılıyor, fedakar Boxer (proletarya) öleceği zaman at kasabına satılıyor, diğer tüm hayvanlar ağır şartlarda çalışırken domuzlar gününü gün ediyor.

Yukarıda kitabın Amerika’da anti-komünist propaganda aracı olarak okutulduğundan bahsetmiştim. Ben bunu ilk duyduğumda inanamadım çünkü kitabın asıl eleştirdiği şey sosyalist/komünist düzen değil aksine bu düzenin kapitalizme evrilmiş hali. Kitabın sonunda 7 emir silinip tek bir emir yazılıyor: Bütün hayvanlar eşittir ama bazı hayvanlar öbürlerinden daha eşittir. Eleştirinin faşizan yönetime, emek hırsızlığına karşı olduğu çok açık. Hadi burdan anlamadı Amerikan çocuklar diyelim, son bölümde domuzlar iki ayakları üzerinde yürümeye başlayıp insanlarla aynı masada eğlenmeye başladıklarında ve diğer hayvanlar insanları domuzlardan, domuzları da insanlardan ayırt edemez olduklarında da mı anlamadılar. Bu kadar öküzleme bir propagandayı yiyorlarsa hakkaten Amerikan halkının zekası anlatıldığı kadar geri demektir.

Ben Can Yayınları’ndan çıkan çevirisini okudum. Diğer kitaplarında olduğu gibi çeviri konusunda hiçbir sıkıntı yok. Kitabın çok sade bir dili olduğundan ve 150 sayfalık bir kalınlığa sahip olduğundan bir bilemedin iki oturuşta bitiyor. Temizlik günü için ideal yani

[okanakinci]

Hayvan Çiftliği sadece yetişkinler için bir peri masalı değil, Orwell'in kendi politik görüşleri çerçevesinde, dönemin politik atmosferinin etkisinde kalarak yazdığı bir eleştiri. Kitap düpedüz Stalin dönemi SSCB'sini hedef alıyor. Kişiler, gruplar, semboller, hepsinin gerçekte bir karşılığı var. Olaylar da tarihte olduğu şekliyle ilerliyor.

Çiftlik Rusya'yı simgeliyor. Çiftlikteki bütün hayvanlar ezilen, sömürülen işçi ve köylü sınıflarını simgeliyor. Çiftliğin sahibi ise Rus Çarı aslında. Bir gün hayvanlardan biri gördüğü bir rüyayı anlatıyor, özgür bir çiftlik idealini aktarıyor. Bu yaşlı arkadaşımız Marx'la özdeşleştiriliyor ama Lenin'le de benzerlik kuranlar var. Bir de İngiltere'nin Hayvanları adlı bir şarkıları var, her toplantılarında bütün hayvanlar bu şarkıyı söylüyorlar. Şarkının gerçekteki karşılığı Enternasyonal Marşıdır. İngiltere ise bildiğimiz anlamda İngiltere değil. İngiltere, bütün dünyayı, İngiltere'deki her çiftlik bir ülkeyi simgeliyor.

Asıl hikaye hayvanların yönetimi ele geçirip, eşit ve özgür yaşadıkları bir devrimle başlıyor. Başta her şey güzel görünüyor. Fakat kısa sürede her şey değişiyor. Komünist Partiyi simgeleyen domuzlar, yavaş yavaş ayrıcalıklı hale geliyor. Başlarındaysa Napolyon adlı domuz var, kendisi Stalin'i simgeliyor. Bu gidişe Troçki'yi simgeleyen Snowball(Kartopu) adlı keçi karşı çıkıyor. Domuzlara muhalefet ediyor, bütün hayvanların eşitliğini sağlayacak projeler öneriyor, ayrıca devrimin diğer çiftliklere yayılmasını istiyor. Bunlar gerçekte olan tartışmalar. Troçki, SSCB'nin ilk yılları boyunca Stalin'in başta olduğu ayrıcalıklı bir devlet kastının oluşmasına karşı mücadele eder ve bir dünya devriminin gerekliliğini vurgular. Stalin ise tek ülkede sosyalizm kuramıyla buna karşı çıkar.

Napolyon liderliğinde domuzlar gizlice yetiştirdikleri köpeklerin(KGB) de yardımıyla bu mücadeleyi kazanırlar. Snowball çiftlikten kaçmak zorunda kalır. Burada da Stalin'in kazanması ve Troçki'nin yurt dışına sürgüne gitmesi anlatılır. Domuzlar adım adım kendilerini daha ayrıcalıklı hale getirir ve baştaki eşit ve özgür düzeni yok ederler. Bir yerde, bir mahkeme başlar, en baştaki ayaklanmaya da katılmış bazı hayvanlar da dahil olmak üzere hayvanların bir kısmı diğer çiftliklerle işbirliği yapmakla suçlanır, uydurma delillerle suçlu bulunurlar. Bu da 1936 Moskova Duruşmaları oluyor.

İlerleyen zamanlarda başka bir çiftlik, bizim çiftliğe saldırır. Hayvanlar büyük kayıp verseler de canla başla direnirler. Burada Nazilerin Rusya'yı işgali sembolize edilir. Savaşın ilerleyen zamanlarında insanların egemenliğindeki diğer bir çiftlik, hayvanların çiftliğine yardımcı olur ve savaş sona erer. SSCB'nin, ABD ve İngiltere'yle ittifakıdır bu.

Orwell'in siyasi görüşleri Troçkizme daha yakın. Hayvan Çiftliği'nde bunu açıkça göstermiştir. Bunun izlerini 1984'te de görüyoruz. Napolyon ve Snowball ayrımı, orada da Emmanuel Goldstein ve Big Brother(Büyük Birader) olarak görülür.

[virolen]

On yıldan fazla bir süre önce, Halide Edip'in çeviri metninden okumuştum kitabı. Son cümleleri hala aklımdadır ve tüylerimi diken diken eder. Artık hiçbirinin diğerinden görünür bir farkı kalmamıştır.

Kitap yazıldığı dönemin dinamiklerinden bağımsız düşünülemez elbette ama şahsen kitabın bir yandan da bugünün yozlaşmış yapısına da laf çaktığını düşünüyorum. Birçok şeyin "postmodernite" adı altında birbirine girmesi ve normal karşılanması şu anda yaşadığımız dönemin bir gerçekliği. İyinin ve kötünün artık net ve keskin bir tanımı yok. İyi diye nitelenen şey artık "işe gelen şey" haline gelmiş durumda. Bu bakımdan kitabın, kapitalizme de alttan alta sağlam giydirdiğini düşünüyorum (ki Orwell'ın aklının distopik çalıştığını bildiğimizden, bugünün koşullarını da öngörmüş olabileceğini düşünüyorum). Her ne kadar o dönemde ağırlıklı Sosyalizm vs Faşizm-Nazizm şeklinde görünse de (bkz: İkinci Dünya Savaşı) herkesin birbiriyle olan farkını yok etmeye gerekli zemini ancak kapitalizm hazırlar. Hatta bunu, karşıt olduğu "-izm" lerin laflarıyla yapar (bir nevi kendi silahıyla vurmaya filan çalışır işte). Bu şekilde de kıymetli olanı karalamaya çalışır. İşin kötüsü bunu bir de, insanlara kendi düşünceleriymiş gibi söyletir ve maalesef çoğu zaman başarılı da olur.

Kitabın arada bir yeniden okunması gerek bence. Hem sembolik imgeleri göz önünde bulundurarak hem de alegoriyi bir kenara bırakarak sadece ve sadece çiftlik hikayesini okuyarak. Sadece o çiftlik hikayesinden bile sağlam verilere ulaşmak mümkün.

Çok katmanlı bir metin olduğundan cidden datlı bir kitap

[azizhayri]

Spoiler: Göster

Her şeyi berbat edenin (burada bir yazım hatası yapmış olabilirim), aslında Napoleon değil, koyunlar olduğunu söylemeden edemiyorum. Onların ahmaklığı olmasaydı, her şey istendiği gibi olabilirdi, olacaktı.

Çiftlikteki hayvanların kurtuluşu için, önce koyunları aptallıklarından kurtarmak gerekir.

Hep öyle olmuyor mu zaten...

[Bozhermes]

Oradaki at kardeş ah ah akıllanmayacak insanlar gibi.

[mizmirli]

George Orwell'in öyküsü burada bitmiyor tabii. Öykünün sonrası çok karmaşık.
İyisi mi biz burada keselim.
Ne ermiş adammış şu Orwell?
Müneccim tatlısı mı yemiş ne?

Bu yazdıklarım UĞUR Mumcu'nun "Liberal Çiftlik" adındaki kitabın son cümleleriydi. İşte George Orwell'ı ve Hayvan Çiftliği eserini severim. Çünkü onlarla Uğur Mumcu'nun kitabıyla tanıştım.

[Denaro Forbin]

George Orwell'in öyküsü burada bitmiyor tabii. Öykünün sonrası çok karmaşık.
İyisi mi biz burada keselim.
Ne ermiş adammış şu Orwell?
Müneccim tatlısı mı yemiş ne?

Bu yazdıklarım UĞUR Mumcu'nun "Liberal Çiftlik" adındaki kitabın son cümleleriydi. İşte George Orwell'ı ve Hayvan Çiftliği eserini severim. Çünkü onlarla Uğur Mumcu'nun kitabıyla tanıştım.

İlginç bir bilgi. Bilmiyordum. Teşekkür ederim.

Büyük adam Orwell. Hayvan Çiftliği de muazzam bir eser.

[gzhn54]

Hoş bir kitap ama basitti.

Hoş bir kitap ama basitti.

Şakaysa hiç komik değil, gerçekse çok komik.

[gzhn54]

Hoş bir kitap ama basitti.

Haklısın kardeş.
Ne o öyle hayvanlar konuşuyo falan. Hayvan konuşur mu? Saçmalık. Bi de hayvanların elleri yok. Sooonacığıma o pis hayvan da var kitapta, adını anmak istemiyorum, hani şu kendi pisliğini yiyo ya, öff.

Mesela yazar (bu arada adamın asıl adı Eric Arthur Blair'miş, kesin illuminati) çok yazım yanlışı yapmış, benim aklıma gelen şey var mesela, "Bütün hayvanlar eşittir ama bazı hayvanlar diğerlerinden daha eşittir."

Şimdi arkadaşım benim bildiğim iki şey eşitse, veya üç şey, başka şeyler onlardan daha eşit nasıl oluyor? Saçmalık. Mesela 2+x=5-1 diyelim. x'i yalnız bırakalım. x=4-2 yani x=2 çıkıyor. Ben şimdi kalkıp hayır, bazı rakamlar da bu eşitlikte olur desem olur mu? Mesela x=7 desem olur mu? 7 daha mı eşit 2'ye göre?

Yani bence kitap hoşlar ama yazar matematikte boşlar.

Oradaki eşit değildir gönderme dostum. Biraz derin bir konu olduğu için herkes anlamaz.
Mat için dediklerinden tırol kokusu alıyorum.

[mizmirli]

Zaten basitlik ile derinlik arasındaki fark nedir ki örneğin şiirler basit iki kelime günlerce düşündürmez mi adamı? İşte kitap basit cümlelerin birleşimiydi.Fakat konusu derindi!

Geçen sene yurt kitaplığında görüp alıp odada bir gece okuyup bitirdim ben bu kitabı. Anlatım o kadar akıcı ki sanki bir masal okuyormuşsunuz gibi oluyor hemencecik bitiyor.

Spoiler: Göster

 Orwell resmen ''Adam olamadım belki ama kimsenin de adamı olmadım'' der gibi hem kapitalizm'i hem de sosyalizm'i aynı anda yerin dibine sokup ''İkinizden de bir halt olmaz'' demesini bilmiş

Napoleon-üzgünüm kapalı e yok bende- Snowball'u öyle kötüledi ki okurken aklıma ''Acaba yel değirmenini cidden Snowball mu havaya uçurdu diye düşündüm.

Ayrıca göndermeler harikaydı-göndermeleri bilmeseniz de okuyabilirsiniz ve zevk alabilirsiniz. Ancak daha sonra kitabın neyi anlattığını anlayınca daha da zevk alabilirsiniz Orwell Hayvan Çiftliğinde sorunları yumuşak bir şekilde gösteriyor-ya da yaygın dilde ''soft'' bir şekilde- ama daha sonra 1984'de bu durumu daha olumsuz ve kurtuluşu olmayan bir hale getirip anlatıyor.

O yüzden önce Hayvan Çiftliği daha sonra 1984 okumanız tavsiyemdir

[Reducto]

"Bütün hayvanlar eşittir ama bazıları, daha eşittir."