Konu: Star Wars Bilim-Kurgu mu, Fantastik mi?

[Özgür Ruh]

 Ekşi Sözlük'te gezinirken şöyle bir başlık gözüme çarptı. Star Wars ve Star Trek bilim kurgu baş yapıtları sayılırken, bir anda böyle iddialara şaşırdım. Ama -okuduğum kadarıyla- bilim kurgu değil fantastik diyenlerin oldukça mantıklı açıklamaları var. Sizin bu konudaki düşünceleriniz neler?

[Cellox]

Kardeş afedersinde sözlüktekilerin çoğu (kendinizi diğer kesimden sayın) 10 yaşında ergenliğe yeni girmiş çocuklar. Okudukları kitaplar öğretmen zoruyla Polyanna, Beyaz Diş falan. Tabi bu kitaplarda mükemmel, severek okursan. Neyse oraya bunu yazan adamın bilim-kurgu ile fantastik edebiyatın arasındaki farkı bildiğini bile sanmıyorum. Gerçi bende biliyor muyum emin değilim ama SW kesinlikle bilim-kurgu. Yani tartışmaya açık bile değil. Zaten eser bilim-kurgu amacı güdülerek yazılmış.

[Legend]

Bilim kurgu yakın ya da uzak gelecek ile ilgili hikâyelerin bugün mümkün olmayan bilim ve teknoloji unsurlarını kullanarak oluşturulmasıdır.

Basit olarak açıklarsak, filmlerde gördüğünüz bütün o robotların, ışın kılıçlarının, araçların vs. şu anki teknoloji ve bilimin ileri safhası olarak kurgulandığı için Evet, Star Wars temel olarak tartışmasız biçimde Bilim-Kurgu'dur.

Tabi ki, güç unsuru,karakterlere fazla yoğunlaşıp,teknolojiye az ağırlık vermesi gibi durumlar olarak Katı Bilim-Kurgu denilen bilimlere ve kuramlara sıkı sıkıya bağlı eserlerden çok uzaktır. Ama Star Wars'ı fantastik olarak yorumlamak imkansız.

[Nihbrin]

Arthur C. Clarke ortaya üç yasa koymuştur. Bunlar;

1- Tanınmış ve yaşını almış bir bilimci bir şeyin mümkün olduğunu iddia ediyorsa, neredeyse kesinlikle haklıdır. Aynı kişi bir şeyin imkânsız olduğunu iddia ettiğinde ise, büyük olasılıkla yanılıyordur.

2- Mümkünatın hudutlarını keşfetmenin tek yolu, imkânsız alana taaruza geçmektir.

3- Yeterince gelişmiş bir teknoloji, büyüden ayırt edilemez.

Üçüncü yasanın önemini özellikle vurgulamak gerekli. Eğer ayırt edilemiyorsa, bu durum izleyicilerin/okuyucuların eksikliği olduğu gibi kurguyu öne çıkaran bir güzelliktir de.

[Fırtınakıran]

Yabancı siteler ise "sci-fantasy", yani "bilimkurgu-fantastik" olarak kabul ediyor seriyi. İki türün karışımı denilebilir. Ve evet, "sci-fantasy" diye bir tür de var.

[OZ]

Uzay Operası.

[Fırtınakıran]

Uzay Operası.

Ben hemfikir olamadım. Kendi öne sürdüğüm ve yabancı kaynaklarda gördüğüm "sci-fantasy" için şöyle bir şeyler diyorlar. Güç bir çeşit büyü gibidir, "fantasy" yanını buradan alıdır. Kaldı ki ışın kılıçları pek çok fantastik eserde yer alan kılıç kullanımına bir örnektir. Serinin geri kalan teknolojik yanları (hepsini tek tek saymaya gerek yok sanırım) bilimkurgu yanını, yani "sci" kısmını oluşturur.

Wikipedia da sizin gibi uzay operası olarak almış seriyi, ancak ben yukarıda saydığım nedenleri daha bir benimsedim.

[Amras Ringeril]

Ben hep fantastik olduğunu savunuyorum. Clarke'ın üçüncü yasasını gözardı edersek (aslında etmemiz lazım ama kendi yaptığı bilimkurgularda, özellikle 2001'de bu yasayı pek dikkate almamış gibi görünüyor) içerisinde "Force" gibi bir şeyin bulunduğu, bir çok yaratığın geçtiği, dünyaya çok benzeyen ama dünya olmayan bir yerde, dünyadaki yaşam tarzına benzer yaşam tarzlarının bulunduğu bir evren fantastik olmalı. Çünkü bilimsel gerçeklerin bir çoğunu hiç düşünmeden göz ardı edebiliyor.

Aslında Clarke'ın üçüncü yasasını tersten okuduğumuzda doğru olmadığını görebiliyoruz. Yani aslında, büyü gelişmiş bir teknolojiden ayırt edilemez değil söz.

Açıkçası benim bir bilimkurgudan beklediğim, bilimsel tabanları alt üst etmeden hayal dünyasını kullanabilmesi. Star Wars'ta böyle bir dünya yok.

Yani: Fantastik.

[Giskard]

OZ'la hemfikirim bu konuda. İşin ülkemizdeki üstatlarından olduğunu düşündüğüm Kutlukhan Kutlu'nun Sinema dergisi Mayıs 2005 sayısındaki Uzay Operaları dosyasından ufak bir alıntı:

70'lerde yazın alanında da bilimkurguyu eski "heyecan verici" günlerine geri döndürmek, 30'lu yıllardan 50'li yılların sonuna dek sürdüğü popülerliği yeniden kazanmak amacıyla eski yönelimlere ve biçimlere ağırlık verme amacı vardı. Ama George Lucas'ın filmi sadece eski usul uzay operasını yeniden popüler hale getirmekle kalmadı, adına uzay operası denen şeyin -hatta o dönemin çocukları ve yeniyetmeleri için, genel olarak bilimkurgunun da- tarifini belirledi bir anlamda. "Star Wars"un en büyük cazibesi, teknolojik görkemiydi. Emsali görülmemiş derecede etkileyici maketler ve özel efektler vasıtasıyla, o güne dek hayalgücümüz tarafından hatırı sayılır ölçüde desteklenmeye ihtiyaç duymuş olan "uzay savaşı" görüntüleri, Lucas'ın filminde gayet ikna edici bir şekilde perdeye yansıyordu. Nihayet bu alt-türün doğasında bulunan o muazzam ölçek, o görkem merakı, sinemada görsel karşılığını bulmuştu.

George Lucas "Star Wars"da sadece kendi çocukluk döneminin bilimkurgu öykülerinin ve seri filmlerinin kalıplarını yeniden canlandırmakla kalmıyor, bunların hepsini mitik bir zemine de oturtuyordu. Bu eski serüven öykülerinin zaten mitik özelliklere öykündüğü söylenebilirdi... Ancak mitolojik arketiplerden ve geçiş ayinlerinden geriye doğru çalışırcasına hikaye ve karakter oluşturmak, bunu yaparken de western, serüven öyküleri ve samuray öykülerini de bu uzay macerasıyla harmanlamak, adeta "uzay operası" üzerine bir inceleme yapmak, bu alt-türün planını çıkarmak gibiydi. Görkemli bir plan.... Ve beklenmedik bir şekilde, bunca kolaja rağmen pürüzsüz işleyen bir plan.

[Legend]

Uzay Operası bana da Sci-Fantasy'e göre uzak geldi. Star Wars , Uzay Operası olacak kadar bilim-tekno yönünü geri plana atmış değil. Işık Hızı, yapay zeka gibi durumlar da da bilim işin içine giriyor.

Güç,midi-kloryanlar vasıtasıyla yarım açıklanabilen bir yapıdır. Dokunmadan nesneyi hareket ettirmek,dokunmadan boğmak ya da elektrik atmak gibi güçsel özellikleri fantastik büyüde de kullanıldığı için Güç büyünün SW' a uyarlanmış halidir diye düşünüyorum.

Işın Kılıcı konusuna gelirsek eski Sith Kılıçlarını bilir misiniz bilmem? Bildiğimiz normal kılıçların güçlü metallerle dövülerek force la kuvvetlendirilmesi ile olur. Kendisi ışın kılıcından önce ve ışın kılıcının ilk zamanlarında sith'ler tarafından kullanılmıştır. Bu da demek ki ışın Kılıcı haricinde de kılıç ve büyülü kılıç olgusu zaten SW' da var.

Ben hep fantastik olduğunu savunuyorum. Clarke'ın üçüncü yasasını gözardı edersek (aslında etmemiz lazım ama kendi yaptığı bilimkurgularda, özellikle 2001'de bu yasayı pek dikkate almamış gibi görünüyor) içerisinde "Force" gibi bir şeyin bulunduğu, bir çok yaratığın geçtiği, dünyaya çok benzeyen ama dünya olmayan bir yerde, dünyadaki yaşam tarzına benzer yaşam tarzlarının bulunduğu bir evren fantastik olmalı. Çünkü bilimsel gerçeklerin bir çoğunu hiç düşünmeden göz ardı edebiliyor.

Aslında Clarke'ın üçüncü yasasını tersten okuduğumuzda doğru olmadığını görebiliyoruz. Yani aslında, büyü gelişmiş bir teknolojiden ayırt edilemez değil söz.

Açıkçası benim bir bilimkurgudan beklediğim, bilimsel tabanları alt üst etmeden hayal dünyasını kullanabilmesi. Star Wars'ta böyle bir dünya yok.

Yani: Fantastik.

Amras'ın dediği gibi ırklar meselesi de var. ama değişik ırklar fantaziyle bilim-kurguyu ayırt edemez pek ortak nokta gibi bir şey. Buna rağmen Star Wars' ta ki bazı ırklar fantastiğe daha yakın ırklar doğrudur.

Yaşam konusunda da haklısınız. Ama insanın olduğu yerde ondan uzak bir yaşam tarzı üretmekte sıkıntı çekiyor insan, bu bilim-kurgu fantastik farketmez gibime geliyor.

Temel görüşümü toparlarsak fantastik ögeler içeren ama uzay operası olacak kadar hafif bir bilim-kurgu olmayan bir bilim-kurgu Star Wars.  Ama tamamen fantastik saymak aşırı olacaktır. SW'ın uzayda geçmesi ve bilim-tekno yönü olarak fantastiğe katılamaz. Temel olarak bilim-kurgu temmellidir.

Yukarıdakinin Özeti: Sci-Fantasy, Fırtınakıran'a katılıyorum.

Not. Star Wars tartışması yapmak güzel.

[daifunka_vc]

Ben de Star Wars'u fantastiğe yakın bulanlardanım. Bunda en büyük etken tabii ki Force kavramı. Ayrıca yukarıda Amras Ringeril de bahsetmiş, bir çok bilimsel ögenin kabul edebileceği sınırları (Sınırlardan bahsetmek ne kadar doğru, o da başka bir konu aslında.) çokça aşması ile ileri teknolojinin hüküm sürdüğü bir evrende geçen fantastik yapıt gibi geliyor bana. Tabii ben işin üstadı değilim, o yüzden Star Wars şudur diye kesin bir yargıya varmak haddim değil diyorum.

[Legend]

Kimse üstad değil görüşünü savun bence. Şöyle bir durum var , teknolojik bir dünyada geçen fantastik başka fantastik ögeler içeren bilim-kurgu başka bir şey. 1.şık değil bence çünkü, fantastiğin ön plana çıktığı yer force kavramı ve kılıç kavramı. Bunlarda Star Wars'ı oluşturan şeylerden ziyade öge konumundalar bundan dolayı Star Wars bilimkurgu temelli-tabanlı yani çizginin bilim-kurgu tarafında kalıyor. Fantastik demek bana  pek mantıklı gelmiyor.

[OZ]

Soruyu daha genişletirsek; Doctor Who, Star Trek'e ne diyeceğiz? Bence anlam karmaşası yersiz ama. Star Wars'ı bir türe sokmam gerekiyorsa Uzay Operası en mantıklısı. 2. sıraya Bilim Kurgu derim. İlk ikisi birbirini tamamlıyor zaten. Ayrıca geniş bir evren, gezegenden gezegene farklılık gösteriyor. Fantazi mecburen içine giriyor. Ama kimse SW'nin FK mantığıyla yaratıldığını savunamaz. İlla fantaziyiyle de tanımlayacaksak Sword & Planet olarak tanımlanahbilir. Ama Fantastik Kurgu mu tartışması biraz gülünç oluyor

[Malkavian]

Kendi açımdan söyleyecek olursam Star Wars Sci-Fiction'dur. Bilim Kurgu yani. Kendimce şöyle ayırıyorum bu türleri. Yazar bir gerçeklik temel alarak varsayımlarda bulunarak bir eser oluşturuyorsa bu bilim kurgudur. Bilmemkaç yıl sonra diğer galaksilerde yaşam formları bulunduğu var sayımı sonucu oluştuğu için Star Wars da Bilim kurgu oluyor.

Fantastik eserler ise tamamen gerçek olmayan inanılmayan şeylere var diyen türdür benim açımdan. Mesela Bir Krynn, Orta Dünya gerçeklik bazında hiç bir temel oluşturmaz. Aynı şekilde Bu günün İngilteresinde büyücülerin olduğunu anlatan bir eser de gerçeklik temeline dayanmaz böylece bunlara da Fantastik eser deriz.

Science Fantasy türü ise şöyle tanımlardım. 2656 yılında dünya uzay mekikleri ile diğer gezegenlere seyahat ederken bu mekiklerin içindekilerden biri Vampir, ikisi elf, diğeri cüce ise buna Sci-Fantasy derim işte

[OZ]

Science Fantasy türü ise şöyle tanımlardım. 2656 yılında dünya uzay mekikleri ile diğer gezegenlere seyahat ederken bu mekiklerin içindekilerden biri Vampir, ikisi elf, diğeri cüce ise buna Sci-Fantasy derim işte

İnanmıycaksınız ama hayal gücü ne kadar sınırsız gelse de bazı şeyler yaratabilmek kökenlere dayanır. Fantastiğin de kökeni mitoloji ve orta çağ diyebilirz. O halde 2012 yılında ben etrafta elf cüce vb göremiyorsam, bu benim basiretsizliğim de olabilir. Hadi onlar var diyelim. O zaman 12656 olsun hehe. Eee bilim kurgu türünün en klasik eserine fantastik mi demeyi hala gülünç buluyorum. Ama mantığım da Uzay Operası demeyi tercih ediyor. Ayrıca SW'ı bilim kurgu sanmak diye de bir tartışma var ekşi sözlükte. Bence o da yanlış bir önerme. Bilim kurguyu SW sanmak ya da ondan ibaret sanmak gibi bir tartışma daha sağlıklı olablirmiş. Neyse benden bu kadar.