Konu: Fantastik Edebiyat Okuru Tipi

[mbdincaslan]

Gelecek sayılardan birinde bizim derginin dosya konusunu "Fantastik Edebiyat" olarak belirlemeyi düşünüyorum. Ben de şahsen edebiyatın kendisine dair yazmaktan bunaldım hafiften, biraz da okur hakkında yazayım diyorum. Dedim neden Rıhtım'da başlığını açmıyorum, insanlara da sormuyorum?

Anladığım ve gördüğüm kadarıyla, ki tamamen subjektif bir değerlendirmedir, şöyle "tip"ler var fantastik okurunu bir "komünite" olarak ele aldığımızda:

+Maddi durumu iyi, apolitik genç: "Malzemeye" maddi gücü sayesinde kolaylıkla ulaşabilen, ve -bu kendi suçu değildir esasında, gence biçilen rol apolitiklik ülkemizde. Ve her genç bunun dışına çıkmayı başaramıyor kendi imkanlarıyla, maalesef- apolitikliğinin bilinçaltında yarattığı "anlam" ve "rol" eksikliğini fantastik edebiyat sayesinde dolduran genç tiplemesi. Ki bu konu "kaçış edebiyatı" ve "katharsis" başlıklarında, post-modernizm ve kültür endüstrisine değinerek etraflıca ele alınmalı, ben kendimce özet çıkardım.

+Ciddi fantastik edebiyat okuru: Sanırım "okur ciddiyeti" tanımı hep subjektif kalmak zorunda, ama sanırım "ciddi okur" sadece eser okumakla kalmayan, "yan alan"lara da ilgi gösteren, eleştiri, analiz, "trivia" peşine de düşen, işi sofistike boyutta ele alan okur.

+Hevesli-Geçici okur: Hayatının bir döneminde (özellikle ergenlik çağlarında) yolu fantazyadan geçen, kendi okurluğunun seviyesine uygun eserleri okuyup bir süre sonra (şartlar ortadan kalktığında) uzaklaşan okur.

+Tolkien'e dil uzatan fantastik edebiyat okuru: Ölsün.

Rıhtım ahalisi de "tek tek örneklerden sıyrılarak, bütün olarak ele aldığımda, Türkiye'deki fantastik edebiyat okuru kitle bana şöyle görünüyor" diyerek yorum yaparsa, hem bana fikir vermiş olur, hem de güzel bir tartışma konusu olur sanırım.

[Fırtınakıran]

Bağnaz fantastik okuru: Fantastik edebiyatı sadece elf-cüce düzlemine indirgemiş, farklı alt türlerinden bihaber olduğu gibi bunlar dışında çıkan örneklerden hemen sıkılan, önyargıyla yaklaşan ve bilinçsizce ezen okur tipi. Maalesef böyleleri yüzünden bazı yazarlar da yeni şeyler denemekten çekinerek (kendilerini kınıyorum) bu profilin sabit algısında eserler vermeye çalışıyorlar. Hayalgücünü sınırlayan bir grup da diyebiliriz sanırım buraya.

[Erymnys]

Utangaç fantastik okuru:Çevresinden alacağı tepkiden çekinerek fantastik okuduğunu söylemeye çekinen okurlardır. Suç onlarda mıdır hayal gücü yoksunu toplumda mı!

[KoyuBeyaz]

Bir seri okuyup her şeyi bildiğini sanan okur: Bir ya da iki seri okumuş olup fantastik edebiyat denince herkesin kendisine danışması gerektiğini düşünen okur. "Fantastik edebiyat benden sorulur okuru" da denebilir. İnsanlara hep aynı şeyleri tavsiye etmekten çekinmeyip bağnaz okura oldukça benzer olarak okuduğu seriye asla da laf ettirmez.

[Denaro Forbin]

Cahil fantastik okuru: Bu türle ilgili okuduğu ilk kitabı, seriyi veyahut yazarı listesinin en başına koymuş, en iyilerinin kendi okudukları olduğunu iddia eden, diğer fantazya eserlerine şüpheci bir yaklaşım sergileyerek aynı kitapları defalarca okuyan ve şahsına ait sosyal platformlarda da ben fantastik okuruyum diye bas bas bağırarak bir halt yediğini zanneden ve cahil olduğunu kabul etmeden bu çizgide ilerlemeye devam eden okur.

Edit: Ben yorumumu yazarken Tarık ağbi de aşağı yukarı benzer bir yorum yazmış.

[ryuk]

Metalcilik gibidir fantastik yazın okuru olmak. Uzun vadede kimin sahte kimin gerçek olduğu belli olur.

Sadece Tolkien'i bilen okur: Sadece Metallica'yı bilen metalci(!) gibidir.

Dört Büyükler'i (Poe, Lovecraft, Robert E. Howard ve Tolkien) okuyan okur, yiğidin hasıdır.

[mit]

Tiki Fantastik Okur: Özellikle son dönemde ortaya çıkan ve büyümeye hızla devam eden "romantik vampir, beyaz atlı kurtadam" tarzı kitapları okurlar. Hatta sadece okumakla kalmaz, bu alt dalda yazılan romanların (eser demeyelim) gelmiş geçmiş en muhteşem şey olduğunu savunmktan ya da diğer kült fantastikleri ne kadar saçma bulduklarını bas bağırmaktan da geri kalmazlar. En kısa zamanda rüyalarının ucubeleriyle karşılaşıp atmosferi terk etmelerini temenni ediyoruz.

[beerold]

Yediği kaba tüküren fantastik okuru: Sırf çevresindeki edebiyat düşmanlarına yaranmak için okuduğunu saklayan, okuyanı eleştiren, bununla da yetinmeyip fantastik edebiyatla alay eden, çocuk işi gören tiptir. Sadece kitapları okumakla kalmaz, aynı zamanda bu türdeki filmleri de takip eder aslında. Hem etrafındakiler, hem kendisi nefret edilesidir.

[Grayswandir]

Tolkien fantastik okuru: Aşağı yukarı Bir seri okuyup her şeyi bildiğini sanan okur'un Tolkien versiyonu, sadece Tolkien okuyarak fantastik edebiyatı yiyip bitirdiğini düşünen okur. Zaten başka bir şey de bilmez. Adı geçen diğer herhangi bir fantastik esere de okuma gereği dahi duymadan taklit yaftası yapıştırmaktan geri durmaz. Tolkien'e söven okur kadar sinir bozucudur. Hatta daha sinir bozucudur.

Edit: Yukarıda benzer bir şey yazılmış aslında, görmedim. Olsun. İçimi dökmesem rahat edemezdim.

[Fırtınakıran]

Fakat bu konuyu baştan sona tekrar okuyunca hepsini listeyelip portalda yayınlayasım geldi .

Tabii bu sırada yeni profiller oluştu aklımda.

Yolu fantastik (ve bilimkurgu) ile kesişmiş ciddi okur: Bu okur tipi Ciddi fantastik edebiyat okuru profilinin tersidir, ancak bu terslik olumsuzluk anlamında değildir. Her şeyden önce okumak eylemini çok ciddiye alan kişilerdir. Bu gibi okurlar özellikle (gördüğüm kadarıyla) Yerdeniz Serisi'ni büyük ciddiyetle okumuştur. Bilimkurgu olarak da Mülksüzler'i ya da Vakıf'ı bizlerden çok önce yalayıp yutmuştur. Aynı şekilde Yüzüklerin Efendisi üçlemesini de bir edebiyat eseri olarak ele alarak okumuşlardır. Bu kapsamdaki okurlar için fantastik ya da bilimkurgu okuru demek güçtür. Ancak türün önde gelen eserlerini okumaktan çekinmezler. Saygılarını korurlar. Nasıl ki ciddi fantastik edebiyat okuru farklı türlere de uzanarak onları okuyarak kendini geliştiriyorsa, bu alana giren okurlar da normalde okudukları türler dışında kalan fantastik ve bilimkurguya uzanarak okuma alanlarını genişletirler. Ancak tür odaklı değil de yazar odaklı okurlar daha çok. Bahsi geçen türlerdeki kitap seçimlerinde düşündürücü, ufuk açıcı, edebi yanı yüksek vb. yönler ararlar. Kitap seçimleri de bu doğrultuda gerçekleşir.

Son olarak, yaş aralığı bir hayli değişken olmakla birlikte pek genç oldukları söylenemez.

Fantastik edebiyatla yeni tanışan potansiyel okur: Bir yanda dozu kaçırmış hayranların abartılarından rahatsızdır. Diğer yanda türün aşağılanmasından dolayı yol gösterilmesine ihtiyaç duyar. Bilgili kişilerce yönlendirildiği, eserler tavsiye edilmeye başlandığındaysa hayatındaki eksik parçayı bulmuş olur. Aslında bu türe olan eğilimini sosyal yaşamındaki bazı tercihlerinde gösterir ama bunu fark etmek güçtür. Bu alandaki filmlere karşı büyük bir ilgisi olmakla birlikte, kitapları da tanıtılınca normal okuma seyri değişime uğrar. Önyargıları yoktur, olmamıştır. Sadece kafa karışıklığına sahiptir.

[Light]

Yolu fantastik (ve bilimkurgu) ile kesişmiş ciddi okur: Bu okur tipi Ciddi fantastik edebiyat okuru profilinin tersidir, ancak bu terslik olumsuzluk anlamında değildir. Her şeyden önce okumak eylemini çok ciddiye alan kişilerdir. Bu gibi okurlar özellikle (gördüğüm kadarıyla) Yerdeniz Serisi'ni büyük ciddiyetle okumuştur. Bilimkurgu olarak da Mülksüzler'i ya da Vakıf'ı bizlerden çok önce yalayıp yutmuştur. Aynı şekilde Yüzüklerin Efendisi üçlemesini de bir edebiyat eseri olarak ele alarak okumuşlardır. Bu kapsamdaki okurlar için fantastik ya da bilimkurgu okuru demek güçtür. Ancak türün önde gelen eserlerini okumaktan çekinmezler. Saygılarını korurlar. Nasıl ki ciddi fantastik edebiyat okuru farklı türlere de uzanarak onları okuyarak kendini geliştiriyorsa, bu alana giren okurlar da normalde okudukları türler dışında kalan fantastik ve bilimkurguya uzanarak okuma alanlarını genişletirler. Ancak tür odaklı değil de yazar odaklı okurlar daha çok. Bahsi geçen türlerdeki kitap seçimlerinde düşündürücü, ufuk açıcı, edebi yanı yüksek vb. yönler ararlar. Kitap seçimleri de bu doğrultuda gerçekleşir.

Son olarak, yaş aralığı bir hayli değişken olmakla birlikte pek genç oldukları söylenemez.

Hazal Abla, beni tanımlamışsınız ama genç olmam dışında. Cidden şaşırdım tanımınıza bu kadar uymama.

[Fırtınakıran]

Ama demişim yaş aralığı bir hayli değişken diye. Geneli genç değil zaten, sen istisna olarak daha ön plandasın ^^. Umarım böyle ciddi bir grupta olmaya devam edersin . (Bu grubu ayrı seviyorum)

[Grayswandir]

Çok da ciddi olmamak lazım galiba ya, bilemedim. Neticede sanatın diğer türleri gibi temel amacı keyif almak edebiyatın da, diğerleri ister istemez bunun yanında gelse de.

[eretrusilden]

Aaaa, en önemlisini unutmuşuz arkadaşlar:

Dizinin ya da filmin devamını beklemeye sabredemeyip kitap edinen fantastik okur

Bi de: Filmini izleyip seriyi okuduğunu varsayan fantastik "okur"

Bilimkurgu Okurken Fantastik İle Tanışan Okur:

Bu okur tipi bilimkurguyu sever, okur, saygı duyar. Bilimkurgu okurken yolu illa ki fantastik edebiyatla zaman zaman kesişir ama gerçeklikle bağını koparmadan farklı dünyalar keşfetme fikrini sevdiği için o yola sapmaz uzun süre. Sonra, okuduğu bilimkurgu yazarlarının bazılarının fantastik edebiyata da katkı sağladığını farkedip bu alanın önemini kabul eder. Bilimkurgu edebiyatı okurken gelişen okur tepkileri fantastik edebiyata bambaşka bir gözle bakmasını sağlar. Çünkü o, hem o dünyayı çabucak kabul etmesini sağlayacak algıyı önceden edinmiştir hem de dışarıdan bakacak mesafeye sahiptir. Öyle güzel bir okurdur yani.